Της Ιφιγένειας Ηλιοπούλου
Πριν από 4 περίπου χρόνια, ένα χέρι με τράβηξε και βρέθηκα στο συντονιστικό της νεοδημιουργηθείσας Επιτροπής Αγώνα Πολιτών Βόλου κατά της καύσης σκουπιδιών. Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που βρισκόμουν με ανθρώπους που δεν τους ήξερα ως την προηγούμενη ημέρα κι’ όμως παλεύαμε για έναν κοινό στόχο, ένα κοινό όραμα. Σήμερα, αναπολώντας τις ημέρες που αγωνιζόμουν για τον καθαρό αέρα του Βόλου, νιώθω ότι μου λείπει αυτή η δράση, αυτό το αίσθημα. Τότε που είχα έναν σκοπό συλλογικό που υπερέβαινε το προσωπικό μου καλό και έδινε ένα μεγαλύτερο και ουσιαστικότερο νόημα στη ζωή μου. “Καλά κάνεις και δεν ασχολείσαι πια, έχεις το κεφάλι σου ήσυχο!” ακούω να μου λένε κάποιες φωνές. Έλα όμως που δεν έχω το κεφάλι μου ήσυχο. Και κανένας δεν το έχει ήσυχο γιατί όσο σιωπούμε τόσο το θηρίο μεγαλώνει και μας βιάζει. Γιατί περί βιασμού πρόκειται. Όταν κάποιος εισβάλλει στη ζωή σου και σου επιβάλλει να δεχτείς κάτι που έχει αρνητική επίπτωση στη σωματική και ψυχική σου υγεία, βιασμός είναι. Το κίνημα MeToo δεν θα ξεκινούσε αν κάποιες θαρραλέες και αποφασισμένες γυναίκες δεν έκαναν την αρχή να ανοίξουν το στόμα τους και να αρχίσει να σπάει το απόστημα. Θα μου πείτε εξυγιάνθηκε η κατάσταση; Σίγουρα όχι, φάνηκε μόνο η κορυφή του παγόβουνου του προβλήματος του σεξισμού, της κακοποίησης, της κυριαρχίας του δυνατού στον αδύναμο, της κατάχρησης εξουσίας, των άρρωστων ψυχών-μυαλών, που αντί να αναζητήσουν βοήθεια διαιωνίζουν το πρόβλημα και το πολλαπλασιάζουν. Όμως, γι΄ αυτές τις γυναίκες ήταν εξαγνιστική η πράξη αυτή, και το έκαναν για τα παιδιά τους, για τη νέα γενιά. Γιατί δεν είναι τυχαίο πως και οι τρεις γυναίκες που μίλησαν, το έκαναν όταν έγιναν μητέρες.
Η ηθική της φροντίδας, η Σιωπηλή Άνοιξη της Carson και το Land ethic επισημαίνουν ότι χρειάζεται αγάπη, φροντίδα και σχέσεις. Χρειάζεται ένα νέο αξιακό σύστημα. Όλα αυτά προϋποθέτουν μια μετατόπιση του ανθρώπου από τον εαυτό του στον “άλλον”, όπου άλλος είναι ο εαυτός, ο συνάνθρωπος, τα έμβια και μη έμβια όντα, το περιβάλλον εν γένει. Η απομάκρυνση του σύγχρονου ανθρώπου από τη φύση και ουσιαστικά από τον ίδιο του τον εαυτό και άρα και από τον “άλλον” αποτελεί τη ρίζα των μεγάλων οικολογικών προβλημάτων που υποδαυλίζουν το μέλλον του ανθρώπου στον πλανήτη. Εν κατακλείδι, όλα ξεκινούν από την αγάπη και τον σεβασμό για τον εαυτό μας. Πόσοι σύγχρονοι Έλληνες, πόσοι πολιτικοί ταγοί σέβονται και αγαπούν πραγματικά τον εαυτό τους; Πώς να αγαπήσουν λοιπόν τα παιδιά τους, τους ψηφοφόρους τους, το περιβάλλον τους; Όχι, δεν τους νοιάζει, γιατί απλά πιστεύουν μόνο στο χρήμα και την εξουσία, δεν αγαπούν τον άνθρωπο, πόσο μάλλον τη φύση!
Ως ομάδα είχαμε απέναντί μας μια ισχυρή πολυεθνική, τη LafargeHolcim, που ως και με τον ISIS συνεργάστηκε στη Συρία. Είχαμε ακόμη τους ισχυρούς του πολιτικού συστήματος, από έναν άνθρωπο της νύχτας που το σύστημα τον έκανε δήμαρχο, έναν χαμηλού αναστήματος περιφερειάρχη και μια “έξυπνη” γυναίκα της τοπικής αυτοδιοίκησης έως τον κάθε Υπουργό Περιβάλλοντος και την εκάστοτε κυβέρνηση από το 2017 έως σήμερα. Όλους αυτούς όμως περιμένεις ότι θα τους έχεις απέναντί σου όταν ο αγώνας σου θίγει τα συμφέροντά τους και την φιλοδοξία τους για χρήμα και εξουσία, όπως ανέφερα παραπάνω.
Όμως και οι διασπάσεις του κινήματος κατά της καύσης σκουπιδιών ήταν αναμενόμενες. Κάθε κίνημα που επιτυγχάνει να βγάλει στο φως τα ύπουλα σχέδια των “ισχυρών” και να ορθωθεί γενναία απέναντί τους, είναι καταδικασμένο να δεχτεί πανταχόθεν βδελυρά βέλη, χτυπήματα κάτω από το τραπέζι, αλλά και σχόλια για συμπεριφορές που ενδεχομένως ως έναν βαθμό να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Γιατί οι άνθρωποι που εμπλέκονται στους συλλογικούς, κοινωνικούς αγώνες είναι πάνω από όλα άνθρωποι, με όσα αυτή η έννοια φέρει, θετικά κι αρνητικά. Αν στις προσωπικές αδυναμίες, ανασφάλειες, φοβίες, ενδεχομενως φιλοδοξίες προστεθεί και η ελληνική κακοδαιμονία που καθιστά τη συνύπαρξη ακόμα και δύο ανθρώπων μέσα σε ένα δωμάτιο αδύνατη χωρίς να τσακωθούν για το ποιού θα περάσει η άποψη, ε τότε, η διάσπαση αποτελεί μονόδρομο σε μια συλλογικότητα. Δεν παραγνωρίζω την πιθανότητα κάποιες από αυτές τις συμπεριφορές να ήταν καλά ενορχηστρωμένες και έξωθεν ορμούμενες.
Μήπως όμως ήταν καλό αυτό που έγινε; Μήπως είχαν δίκιο κάποιοι ένθεν κι ένθεν που έκαναν λόγο για επανάπαυση των πολλών επειδή λίγα άτομα, είχαν αναλάβει και έβγαιναν μπροστά; Μήπως μια αποχή είναι αναγκαία, ώστε να δοθεί χρόνος και χώρος για αποτίμηση της κατάστασης κι αυτό απαιτεί το εσωτερικό καταλάγιασμα μετά από 3 πολύ έντονα χρόνια κοινωνικής δράσης; Δεν μπορεί να παίρνουν κάποιοι άνθρωποι όλο το βάρος, πρέπει να μοιράζεται σε πολλούς. Όμως, από την άλλη, σκέφτομαι την εμπειρία που μοιράστηκε μαζί μου ο Σλοβένος ακτιβιστής κατά της καύσης σκουπιδιών, Uros, που κατάφερε τον σκοπό του. Ήταν το προσωπικό του όραμα και πείσμα που διατήρησε τον αγώνα τόσα χρόνια αν και δεν ήταν λίγα τα χτυπήματα που δέχτηκε, από συναγωνιστές και μη. Ένα καράβι για να φτάσει στον προορισμό του, χρειάζεται καπετάνιο και πλήρωμα. Καθένας έχει έναν ρόλο. Καλό είναι να μην υπάρχουν αρχηγοί, αλλά ίσως για να λειτουργήσει καλά μια ομάδα να χρειάζονται συντονιστές με ικανότητες, όραμα και εντιμότητα.
Τελικά ποιο είναι το πρόσημο της προσπάθειας που έκλεισε τα τέσσερα χρόνια; Θετικό, αρνητικό, ουδέτερο; Ποιος ξέρει αν τόσο τρέξιμο και τόσος αγώνας προσωπικός και συλλογικός πήγε χαμένος! Μπορεί κάποιος να το δει βραχυπρόθεσμα αλλά μπορεί να το δει και μακροπρόθεσμα. Ποτέ δεν ξέρει κάποιος που αγωνίζεται και φαίνεται ότι δεν έχει πετύχει κάτι ουσιαστικό ή τουλάχιστον στον βαθμό που θα επιθυμούσε, αν έχει ρίξει τον σπόρο που θα βλαστήσει αργότερα όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν. Χρειάζεται ίσως χρόνος να προετοιμαστεί το έδαφος, να το επιτρέψουν οι συγκυρίες, να εμφανιστούν στοιχεία που θα ανατρέψουν την ροή ή πρόσωπα σε θέσεις-κλειδιά που θα φανούν ανώτερα των καταστάσεων και δεν θα φοβηθούν να είναι αντάξια του ρόλου τους και να κάνουν απλά το καθήκον τους. Όπως είπε ο Uros, ακόμα και αν δεν τα κατάφερνε, θα ήταν εντάξει με τη συνείδησή του. Και όμως τα κατάφερε. Και τον βράβευσαν μάλιστα στο Σαν Φραντσίσκο με το περιβαλλοντικό βραβείο. Και χαίρεται τώρα τη φάρμα του και την αναγεννημένη φύση γύρω του. Και είναι περήφανος που κατάφερε να εξασφαλίσει ένα υγιές περιβάλλον και μια υγιή ζωή και μέλλον για τα παιδιά του και τους συντοπίτες του. Και κατάφερε να υψώσει τον Άνθρωπο ηθικά.
Και ρωτάω τους Βολιώτες: Και τώρα τι; Πού πάμε; Τι κάνουμε; Εν μέσω μιας υγειονομικής κρίσης, που ενέχει μια πολιτική, κοινωνική, αξιακή και οικονομική κρίση και κρίση δημοκρατίας και ελευθερίας τι δρόμο θα διαλέξουμε; Να πτοηθούμε από τον φόβο, να βολευτούμε, να σκύψουμε το κεφάλι ή να σηκωθούμε και να αντισταθούμε για να ζήσουμε αληθινά, δημοκρατικά κι ελεύθερα; Όπως αξίζει σε έναν άνθρωπο και όχι σε υπάνθρωπο ή σε ανθρωπάκο!
Υπάρχει άραγε ελπίδα; Θα βρεθεί μια σπίθα που θα μας βάλει ξανά στο τερέν; Ή θα συνεχίσουμε να κοιτάζουμε τη δουλειά μας; Κρίμα να πάει χαμένη τόση εμπειρία και γνώση, που αποκτήθηκε ως Επιτροπή! Θα ενωθούμε για να δυναμώσουμε ξανά; Θα δούμε το θετικό ο ένας στον άλλον; Θα ανεχθούμε τη διαφορετικότητά μας; Θα γίνουμε πάλι η κρίσιμη μάζα, που είναι αρκετή για να επιτευχθεί η αλλαγή; Κι όμως, το καταφέραμε στο πρώτο συλλαλητήριο. Μπορούμε ξανά; Ρωτώ με αγωνία και έγνοια.
