Έζησε σε διάφορες χώρες και συνδέθηκε με ανθρώπους που δεν μιλούσαν ούτε καταλάβαιναν ελληνικά. Η πρώτη επαφή της με τις μεταφράσεις έγινε στη Σαλαμάνκα της Ισπανίας με τα ποιήματα ενός φιλέλληνα ποιητή και καθηγητή στο πανεπιστήμιο της πόλης. Ακολούθησαν τα ποιήματα του σύγχρονου Ισπανού ποιητή Χουάν Αντόνιο Γκονθάλεθ Ιγκλέσιας και πρόσφατα το μυθιστόρημα της Άννα Σόλιομ «Neko: Το καφέ των γάτων», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας. Η Μαρία Τσαχουρίδου εξομολογείται στα gegonota.news ότι θεωρεί τους μεταφραστές ιδιαίτερα γοητευτικούς ανθρώπους, γιατί επιδιώκουν να ζήσουν πολλές ζωές, σχετίζονται με λογιών-λογιών ανθρώπους και συλλέγουν διαφορετικούς τρόπους έκφρασης. Ωστόσο, παραδέχεται ότι δύσκολα κανείς επιβιώνει μεταφράζοντας λογοτεχνία. Τέλος, αποκαλύπτει ποιους μεταφραστές θαυμάζει και ποιους συγγραφείς θα ήθελε να μεταφράσει.
Γράφει η Φωτεινή Κωστοπούλου
-Γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη μετάφραση;
Οι λόγοι είναι περισσότερο προσωπικοί παρά επαγγελματικοί. Αγαπώ τα βιβλία και τα ταξίδια. Σπούδασα αγγλική φιλολογία γιατί ήταν η σχολή που προσέφερε τα περισσότερα μαθήματα λογοτεχνίας. Έκτοτε άρπαξα κάθε ευκαιρία που υπήρχε για να ζήσω σε διάφορες άλλες χώρες. Συνδέθηκα με ανθρώπους που δεν μιλούσαν ούτε καταλάβαιναν ελληνικά. Θέλησα κάποια στιγμή να μοιραστώ μαζί τους στίχους κι αυθόρμητα μετέφραζα από τα ελληνικά στα αγγλικά ή τα ισπανικά. Στην πορεία βρέθηκα για ένα χρόνο στη Σαλαμάνκα, σε μια κάπως εσωστρεφή και μοναχική φάση της ζωής μου. Είχα περάσει αρκετά χρόνια στο εξωτερικό και μάλλον κάτι μου έλλειπε. Δεν κατάφερα να δημιουργήσω κανένα ισχυρό δεσμό με ανθρώπους σε αυτή την πόλη, αλλά δεν ήθελα να φύγω χωρίς να σχετιστώ με κάποιο τρόπο με τον τόπο. Είχα ακούσει για μια ομάδα καθηγητών κλασικών σπουδών που μαζεύονταν τα βράδια στο πανεπιστήμιο και έκαναν κουβεντούλα στα λατινικά. Ένας από τους καθηγητές αυτούς τύχαινε να είναι ο ίδιος ποιητής και μάλιστα φιλέλληνας. Άρχισα να διαβάζω ποιήματά του και τότε μου ήρθε η ιδέα να τα μεταφράσω στα ελληνικά. Ήταν η πρώτη σοβαρή προσπάθεια μετάφρασης.
–“Neko, το καφέ των γάτων”, από τις εκδ. Μίνωας, ένα βιβλίο για την τέχνη της ευτυχισμένης ζωής… Εσείς το επιλέξατε;
Ήταν μία ανάθεση από τον εκδοτικό οίκο. Αρχικά απευθύνθηκα στις εκδόσεις Μίνωας προτείνοντας κάποιο άλλο βιβλίο που είχα μεταφράσει, όμως αποφάσισαν πως δεν μπορούσε να ενταχθεί στο εκδοτικό τους πρόγραμμα εκείνη την περίοδο. Αξιολόγησαν το μεταφραστικό δείγμα που τους είχα στείλει και μου αντιπρότειναν να μεταφράσω το βιβλίο της Άννα Σόλιομ. Πρόκειται για μια σύγχρονη ιστορία αποτελμάτωσης και προσωπικής υπέρβασης που εκτυλίσσεται μέσα από την παρουσίαση προσφιλών για την εποχή μας «άλλων», των αξιαγάπητων γάτων του Νέκο Καφέ. Διαβάζεται ευχάριστα, μας ταξιδεύει στην πολυσύχναστη βαρκελωνέζικη συνοικία της Γκράθια με τα ειδυλλιακά καφέ και τη νεανική ατμόσφαιρα και μας υπενθυμίζει ουσιαστικές αλήθειες που θωρακίζουν την ψυχική μας ευδαιμονία. Είναι ένα βιβλίο που αποπνέει ελευθερία, δυνατότητες αλλαγής και αισιοδοξία. Προσωπικά, είμαι πολύ ευχαριστημένη και για τη συνεργασία μου με την επιμελήτρια, την κ. Δάφνη Χρήστου, και ευγνώμων σε όλους τους συντελεστές που κατάφεραν να δώσουν ένα αισθητικά άρτιο αποτέλεσμα.
-Υπάρχουν μεταφραστές που η δουλειά τους σας έχει εντυπωσιάσει;
Οι μεταφραστές είναι φιλοπερίεργοι και δραστήριοι άνθρωποι. Επιδιώκουν να ζήσουν πολλές ζωές, αυτό τους κάνει ιδιαίτερα γοητευτικούς στα μάτια μου. Εκ των πραγμάτων κάνουν ποικίλες δουλειές, γιατί δύσκολα κανείς επιβιώνει μεταφράζοντας λογοτεχνία. Σχετίζονται με λογιών λογιών ανθρώπους και συλλέγουν διαφορετικούς τρόπους έκφρασης. Θαυμάζω την αφοσίωση που δείχνουν στη γραφή, τις αντοχές πολλών έμπειρων μεταφραστών, όπως ο πολυγράφος κ. Αχιλλέας Κυριακίδης. Με εντυπωσιάζει το πλούσιο λεξιλόγιο για τη φύση της κ. Μαρίας Αγγελίδου, η εξωστρέφεια του κ. Χρήστου Χρυσόπουλου. Είμαι τυχερή γιατί υπήρξα μαθήτρια σπουδαίων μεταφραστών όπως οι καθηγητές: Ντέιβιντ Κόνολι, Βιθέντε Φερνάντεθ Γκονθάλεθ, Κάρλος Φορτέα.
-Ποια είναι η σχέση που δημιουργείται ανάμεσα στον μεταφραστή και τον συγγραφέα ή τον ήρωα του βιβλίου;
Ο μεταφραστής οφείλει να είναι ο πιο επιμελής αναγνώστης του κειμένου και μέσα από την επικοινωνία με τον συγγραφέα γίνεται πολλές φορές και ιδιαίτερα προνομιούχος. Όταν είναι εφικτή, η συνεργασία με τον δημιουργό βοηθά στην κατανόηση και ερμηνεία του κειμένου. Σκοπός είναι η ανάδειξη του πρωτότυπου έργου και της φωνής του συγγραφέα. Επιδιώκω να προσεγγίζω τον δημιουργό μετά από την πρώτη ανάγνωση και την μελέτη άλλων κειμένων του. Ο χρόνος και ο μόχθος που καταβάλλει ο μεταφραστής για να διεισδύσει στο σύμπαν του συγγραφέα πλέκει μοιραία δεσμούς τρυφερότητας με τους χαρακτήρες του.
-Ποιους συγγραφείς θα θέλατε να μεταφράσετε;
Υπάρχουν κάποιες νέες γυναίκες πεζογράφοι όπως η Ναγιάτ Ελ Χάτσμι, η Άνα Ίρις Σιμόν κ.α. που θα ήθελα να μου δοθεί η ευκαιρία να μεταφράσω. Πραγματεύονται επίκαιρα ζητήματα πολιτισμικής ταυτότητας και πιστεύω πως θα ενδιέφεραν το ελληνικό αναγνωστικό κοινό. Ωστόσο, η εμπορικότητα παίζει συνήθως πρωτεύοντα ρόλο στην επιλογή ενός βιβλίου προς έκδοση και για ένα νέο μεταφραστή συνήθως δεν υπάρχουν περιθώρια επιλογής.
-Έχει έστω και κάποια δυνατότητα ο μεταφραστής σε ένα έργο να ξεφύγει από την πιστή μετάφραση του κειμένου, ώστε να το προσεγγίσει με μια πιο ελεύθερη απόδοση στη γλώσσα μας;
Μας προκαλεί σοκ η ανακάλυψη των επιρροών που αλληλεπιδρούν γύρω μας, οι πολλαπλές σχέσεις που δημιουργούνται από αυτές τις συνεχείς αλληλεπιδράσεις. Όσο συμφιλιωνόμαστε με το γεγονός πως υπάρχουν πολλές παράμετροι αλλαγής που διαφοροποιούν μία ανάγνωση από μία άλλη —και είναι συναρπαστικό αν το σκεφτεί κανείς— τόσο πιο εύκολα θα αποδεχτούμε πως το βιβλίο που διαβάσαμε το έχει γράψει κάποιος άλλος, που δεν είναι ο Μπόρχες, δεν είναι ο Κάφκα.
-Μεταφράζετε κάτι αυτό το διάστημα;
Αυτό το διάστημα επικαιροποιώ τις μεταφράσεις ποιημάτων του Χουάν Αντόνιο Γκονθάλεθ Ιγκλέσιας περιλαμβάνοντας κάποιες συνθέσεις από την τελευταία του συλλογή Jardín Gulbenkian.
Ποια είναι η Μαρία Τσαχουρίδου
Η Μαρία Τσαχουρίδου γεννήθηκε το 1987 στη Θεσσαλονίκη και σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο ΑΠΘ. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακών τίτλων από το τμήμα Θεάτρου του Πανεπιστημίου του Άμστερνταμ, τη σχολή Καλών Τεχνών του Βελιγραδίου και το τμήμα Μετάφρασης του Πανεπιστημίου της Σαλαμάνκα. Εργάζεται ως μεταφράστρια από τα αγγλικά και τα ισπανικά και καθηγήτρια αγγλικών στη μέση εκπαίδευση. Παράλληλα δημοσιεύει βιβλιοπαρουσιάσεις και άρθρα σε διάφορα διαδικτυακά περιοδικά τέχνης. Ποιήματα του σύγχρονου Ισπανού ποιητή Χουάν Αντόνιο Γκονθάλεθ Ιγκλέσιας έχουν εκδοθεί σε μετάφρασή της από το λογοτεχνικό περιοδικό Το Δέντρο, ενώ πρόσφατα μετέφρασε το μυθιστόρημα της Άννα Σόλιομ, Neko: Το καφέ των γάτων, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας.
*Η Φωτεινή Κωστοπούλου είναι ιδιοκτήτρια του βιβλιοπωλείου «Πλαστελίνη»
