Ο Βόλος του “χάους”- Πανεπιστημιακή μελέτη για τα τροχαία στο κέντρο

Ο σχεδιασμός ασφαλέστερων πόλεων για οδηγούς, πεζούς και ποδηλάτες είναι άμεσα
συνδεδεμένος και με τη βελτίωση των οδών. Ο επιτυχημένος αστικός σχεδιασμός
διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη δημιουργία ενός ασφαλέστερου περιβάλλοντος. Οι
διασταυρώσεις αποτελούν τμήμα του οδικού δικτύου. Διεθνώς πραγματοποιούνται
μελέτες, λαμβάνονται μέτρα ώστε να προκύπτει ένα ασφαλές περιβάλλον για όλους τους
χρήστες, αλλά αυτό δεν  συμβαίνει στον Βόλο.

Σε έρευνα διπλωματικής του Χρήστου Καρέλου στο Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, εξετάστηκε η περίπτωση του Βόλου στο επίπεδο συνθηκών ασφαλείας των αστικών διασταυρώσεων. 

Σκοπός εκπόνησης της συγκεκριμένης διπλωματικής εργασία αποτέλεσε αρχικά η
ανησυχία και ο προβληματισμός παρατηρώντας ή/και ακούγοντας κανείς να
συμβαίνουν πολλά οδικά τροχαία ατυχήματα σε περιοχές που θεωρούνται «γειτονία»
και σε διασταυρώσεις όπου είναι δύσκολο να αναπτυχθούν μεγάλες ταχύτητες. Τα αίτια
κατά κύριο λόγο οφείλονται σε απροσεξία ή/και λάθος χειρισμούς των οδηγών.

Παρόλα αυτά, αν παρατηρήσει κανείς, υπάρχουν πολλά προβλήματα στο σχεδιασμό αλλά και
την διαχείριση αυτών των προβλημάτων που οδηγούν στο αποτέλεσμα μια
διασταύρωση, και κατά συνέπεια μια περιοχή, να μην είναι ασφαλής για τους οδηγούς,
ποδηλάτες, πεζούς και γενικά για τους διάφορους χρήστες της οδού.

Κάθε διασταύρωση όπως είναι λογικό, παρουσιάζει ποικίλα και διαφορετικά χαρακτηριστικά και  υπάρχουν συχνά κοινά προβλήματα που δεν απαιτούν σε πολλές περιπτώσεις μεγάλο
χρηματικό ποσό είτε να βελτιωθούν είτε και να εξαλειφθούν.

Όταν γίνεται λόγος για την «ασφάλεια» σε μια διασταύρωση, το σημαντικότερο κατόρθωμα αποτελεί φυσικά η μείωση των οδικών τροχαίων ατυχημάτων. Παρόλο αυτά, θα ήταν σκόπιμο να συνδυάζεται και με τη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος και φιλικό και για τους υπόλοιπους χρήστες όπως είναι τα άτομα με ειδικές ανάγκες, τα άτομα με
μειωμένη ή/και καθόλου όραση, οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά κτλ.

Η συγκεκριμένη εργασία μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί και ως μία μελέτη μικρής εμβέλειας και κλίμακας. Αποτέλεσε ευκαιρία μέσω της επιτόπιας έρευνας και της καταγραφής, να
προβληθούν οι ανάγκες και τα προβλήματα της εκάστοτε διασταύρωσης και σε
γενικότερο σύνολο οι ανάγκες της περιοχής.

Χάος με πεζοδρόμια, διασταυρώσεις 
Η οδική ασφάλεια αποτελεί μια έννοια με πολλούς παραμέτρους με τους χρήστες
της οδούς αλλά και το περιβάλλον να αποτελούν τις σημαντικότερες. Για την αποφυγή
πρόκλησης οδικών τροχαίων ατυχημάτων, η υπακοή στον Κ.Ο.Κ. αλλά και η σωστή
διαπαιδαγώγηση αποτελούν τους σημαντικότερους παράγοντες. Από την άλλη πλευρά
παρουσιάζεται το μείζον πρόβλημα που αφορά τον σχεδιασμό (οδών, πεζοδρομίων,
διασταυρώσεων) που αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στο θέμα της οδικής ασφάλειας.
Ένα επίσης σημαντικό ζήτημα σχετίζεται με τους υπόλοιπους χρήστες της οδού όπως οι
ποδηλάτες, οι πεζοί, τα άτομα με κινητικά προβλήματα, άτομα χωρίς όραση, τα παιδιά.
Όλοι αυτοί παρατηρείται πως διαθέτουν «περιορισμένα δικαιώματα» με αποτέλεσμα να
διατρέχουν κίνδυνο σε πολλές περιπτώσεις. Επιπλέον, παρουσιάζεται το φαινόμενο όπου
το φυσικό περιβάλλον τοποθετείται σε δεύτερη μοίρα, υποβαθμίζοντάς το με αυτό τον
τρόπο. Με τον κατάλληλο και επιτυχημένο σχεδιασμό, όλοι αυτοί οι παράγοντες είναι
εφικτό να συνδυαστούν και να προκύψει ένα αποτέλεσμα που θα τους περιλαμβάνει
ισότιμα. Στόχος αποτελεί φυσικά πάντα η ασφάλεια, διότι δεν νοείται να
πραγματοποιούνται αμέτρητα οδικά τροχαία ατυχήματα στη σημερινή εποχή, από τη
στιγμή που υπάρχουν μέτρα που μπορούν να εφαρμοστούν για τη μείωσή τους σε πολύ
μεγάλο βαθμό. Το κόστος υλοποίησής τους κυμαίνεται σε πολύ χαμηλά πλαίσια
συνυπογίζοντας τις ανθρώπινες ζωές που χάνονται αδίκως.

Σύμφωνα πάντα με τις πληροφορίες που αντλήθηκαν από τον μελετητή
από την επιτόπια έρευνα που πραγματοποίησε και την αποτύπωση της υφιστάμενης
κατάστασης, γίνεται προσπάθεια καταγραφής των στοιχείων που αποτελούν σημαντικό
παράγοντα των συνθηκών ασφαλείας αλλά και κατ’ επέκταση της ορθής και της ομαλής
κυκλοφορίας.

Πολλές φορές υπάρχουν κοινά προβλήματα όπως είναι η στάθμευση και η
στάση στις γωνίες, η λάθος χωροθέτηση των κάδων απορριμμάτων στις γωνίες που
δυσκολεύουν την ορατότητα των οδηγών, η έλλειψη οριζόντιας και κάθετης σήμανσης,
η έλλειψη διαβάσεων για τους πεζούς κ.α.

Χρειάζεται να ληφθούν μέτρα για την αναβάθμισή της οδικής ασφάλειας της πόλης τα όποια μάλιστα πολλές φορές δεν απαιτούν μεγάλο κόστος για την υλοποίησή τους. Επίσης, σημαντικό ρόλο έχουν οι πεζοί, οι ποδηλάτες και τα ΑΜΕΑ, που είναι και αυτοί χρήστες της οδού και οι μετακινήσεις τους θα πρέπει να γίνεται με ασφάλεια και ευκολία.

Η περιοχή μελέτης περιλαμβάνει στην ουσία την οδό Μαυροκορδάτου
και τις επιμέρους διασταυρούμενες που αποτελούν η Αναλήψεως (διπλής κυκλοφορίας, η Δημάρχου Γεωργιάδου (μονόδρομος με διεύθυνση ανατολή – δύση), η Μαγνήτων (μονόδρομος με διεύθυνση δύση – ανατολή) και η Ρήγα Φεραίου (μονόδρομος με διεύθυνση ανατολή – δύση) συμπεριλαμβάνοντας και τα εκάστοτε οικοδομικά τετράγωνα που προκύπτουν από αυτές.

Έγινε δηλαδή μια προσέγγιση μελέτης για τον μετέπειτα σχεδιασμό τμήματος
που εκτείνεται σε τέσσερα οικοδομικά τετράγωνα με κοινό παρονομαστή την οδό
Μαυροκορδάτου. Στα σχέδια που υπάρχουν στο υποκεφάλαιο αναγράφονται επίσης
σημαντικά στοιχεία των οδών αυτών όπως είναι η σήμανση, τα πλάτη πεζοδρομίων, τα
πλάτη οδών, οι κατευθύνσεις, διάφορα εμπόδια (π.χ. κάδοι), σταθμευμένα οχήματα,
παραβάσεις και άλλα σημαντικά στοιχεία.

Τα προβλήματα που
εντοπίστηκαν και διακρίνονται  είναι τα εξής:
1. Απουσία πεζοδιαβάσεων με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η ασφαλής διέλευση
των πεζών.
2. Απουσία οριζόντιας σήμανσης STOP. Δεν γίνεται επαρκώς αντιληπτή η
υποχρεωτική διακοπή πορείας από τους οδηγούς.
3. Τοποθέτηση στοιχείων αστικού εξοπλισμού σε ακατάλληλη θέση. Έχει ως
αποτέλεσμα να εμποδίζεται η κίνηση των πεζών και των ΑΜΕΑ.
4. Τοποθέτηση κάδων απορριμμάτων σε ακατάλληλη θέση. Έχει ως αποτέλεσμα να
εμποδίζεται η ορατότητα οδηγών και η κίνηση των πεζών.
5. Ιστός πινακίδας σε ακατάλληλη θέση. Έχει ως αποτέλεσμα να εμποδίζεται η
ορατότητα οδηγών και η κίνηση των πεζών.
6. Απουσία κεκλιμένου επιπέδου (ράμπα) διάβασης ΑΜΕΑ. Δυσχεραίνεται η
κίνηση των ΑΜΕΑ.
7. Απουσία διαδρόμου διέλευσης ΑΜΕΑ στις νησίδες. Δυσχεραίνεται η κίνηση και
η διέλευση των ΑΜΕΑ.
8. Παράνομη στάθμευση. Εμποδίζεται η ορατότητα του οδηγού για ασφαλή
διέλευση στην διασταύρωση.
9. Δυνατότητα διαμπερούς διέλευσης και κίνησης ευθεία και προς τα αριστερά.
Μειώνεται έτσι το επίπεδο οδικής ασφάλειας.
10. Παράνομη στάθμευση μπροστά από στάση λεωφορείου. Παρεμποδίζεται έτσι η
ομαλή κυκλοφοριακή ροή των οχημάτων.
11. Απουσία οδηγού όδευσης τυφλών στα πεζοδρόμια. Δυσχεραίνεται έτσι η
ασφαλής κίνηση των τυφλών.
12. Παράνομη στάθμευση μοτό επάνω στο πεζοδρόμιο. Παρεμποδίζεται έτσι η
απρόσκοπτη κίνηση των πεζών και των ΑΜΕΑ.
13. Έλλειψη ορατότητας των οδηγών λόγω ύπαρξης σταθμευμένων οχημάτων στις
γωνίες των οικοδομικών τετραγώνων.

Όλες οι αναγκαίες αλλαγές

Οι παρακάτω προτάσεις, όπως έχουν τοποθετηθεί στην μελέτη  αποσκοπούν κυρίως στην ασφάλεια στις μετακινήσεις και περιλαμβάνουν επίσης και μέτρα που προωθούν την βιώσιμη
αστική κινητικότητα. Οι βελτιωτικές προτάσεις περιλαμβάνουν τέσσερις διασταυρώσεις (Αναλήψεως – Μαυροκορδάτου, Δημάρχου Γεωργιάδου – Μαυροκορδάτου, Μαγνήτων –
Μαυροκορδάτου, Ρήγα Φεραίου – Μαυροκορδάτου) αλλά και παρεμβάσεις σε τμήματα της οδού Μαυροκορδάτου που είναι μονόδρομος και «συνδετικός κρίκος» σε όλες τις
διασταυρώσεις.

Από τις πιο σημαντικές παρεμβάσεις αποτελεί η προέκταση των πεζοδρομίων και στις τέσσερις πλευρές της οδού Αναλήψεως κατά 2,5 μέτρα.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αποφεύγεται η στάση – στάθμευση στις γωνίες, να
προκύπτει καλύτερη ορατότητα για τους οδηγούς, να δημιουργούνται μέσω του
σχεδιασμού θέσεις στάθμευσης, να προκύπτει ένα πιο ασφαλές και φιλικό περιβάλλον
για τους πεζούς.

Ένα άλλο μέτρο αφορά την υλοποίηση οριζόντιας διαγράμμισης STOP μιας και υπάρχει μόνο
η ειδική σήμανση. Επιπλέον, έχει γίνει διαπλάτυνση πεζοδρομίων της Αναλήψεως
από 1,70m à 2,30m διότι το μικρό πλάτος δυσχεραίνει την κίνηση των πεζών αλλά και
την ορατότητα των οδηγών στις διασταυρώσεις.

Επίσης, έχουν τοποθετηθεί ράμπες  για ΑΜΕΑ σε όλες τις πεζοδιαβάσεις διότι δεν υπάρχουν και η μετακίνηση αυτών των ομάδων ατόμων δεν είναι εφικτή ή είναι αρκετά δύσκολη. Μία σημαντική παρέμβαση σχετίζεται με την αναδιαμόρφωση της κεντρικής νησίδας για την διέλευση των πεζών  στην οδό Αναλήψεως όπου αποτελεί δύσκολο εγχείρημα αφού ο κυκλοφοριακός φόρτος είναι μεγάλος και δεν υπάρχει άλλος τρόπος να επιτευχθεί η διέλευση των πεζών αλλά και των ΑΜΕΑ.

Στην υφιστάμενη κατάσταση ο οδηγός προερχόμενος από την οδό Μαυροκορδάτου κινούμενος προς Αναλήψεως έχει τη δυνατότητα να κινηθεί δεξιά, ευθεία και αριστερά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αποτελεί μια επικίνδυνη διέλευση. Γι’
αυτό το λόγο προτείνεται η υποχρεωτική πορεία μόνο προς τα δεξιά  για την
διασφάλιση της μείωσης του ποσοστού της πιθανότητας να πραγματοποιηθεί ατύχημα.
Σημαντική παρέμβαση αποτελεί η οριοθέτηση της στάσης των λεωφορείων  επειδή
αυτή τη στιγμή σταθμεύουν (παράνομα) οχήματα σε αυτή τη θέση. Το αποτέλεσμα είναι
να πραγματοποιείται ολιγόλεπτη στάση των λεωφορείων σε σημείο όπου εμποδίζεται η
κυκλοφοριακή ροή της οδού Αναλήψεως και δημιουργούνται καθυστερήσεις.

Αξίζει να σημειωθεί πως εκτός από την ασφάλεια, χρειάζεται να πραγματοποιηθούν παρεμβάσεις και για ομάδες ατόμων που διάφορα προβλήματα. Γι’ αυτό το λόγο κατασκευάζεται οδηγός όδευσης τυφλών κατά μήκος του πεζοδρομίου για να υπάρχει ένα εκτενές δίκτυο όδευσης για τυφλούς που θα συνδέει όλες τις οδούς
που περιλαμβάνονται στην περιοχή μελέτης. Δύο ακόμα μέτρα που προτείνονται, είναι
η χωροθέτηση ειδικών θέσεων στάθμευσης μία για ΑΜΕΑ  και μία για
φορτοεκφόρτωση  για την διευκόλυνση των ατόμων με ειδικές ανάγκες από τη μία
και από την άλλη για την εξυπηρέτηση των εκάστοτε μαγαζιών που υπάρχουν κατά μήκος
της Αναλήψεως.

Παρεμβάσεις στην οδό Μαυροκορδάτου (μεταξύ των οδών Αναλήψεως – Δ. Γεωργιάδου)

Σε αυτό το τμήμα της οδού Μαυροκορδάτου, πραγματοποιήθηκε ειδική διαμόρφωση της οδού για την επίτευξη της κίνησης «S» των οχημάτων. Αυτό είναι ένα μέτρο που
κατασκευάζεται σε τοπικές οδούς με χαμηλούς κυκλοφοριακούς φόρτους, δηλαδή συνήθως στις γειτονίες.  Με αυτόν το σχεδιασμό προκύπτουν θέσεις στάθμευσης είτε
για αυτοκίνητα είτε για μοτό είτε και για τα δύο. Επίσης, από το σχέδιο
φαίνεται η χωροθέτηση των κάδων απορριμμάτων στην ειδικά
διαμορφωμένη προεξοχή στο πεζοδρόμιο. Επίσης, προσδιορίστηκε το ανώτατο όριο ταχύτητας  στα 30 km/h διότι προκύπτει ένας στενός
δρόμος (γειτονίας) που κυκλοφορούν εκτός των οχημάτων, ποδήλατα και
πεζοί. Επιπλέον, συνεχίζεται το δίκτυο με οδηγό όδευσης τυφλών κατά μήκος του πεζοδρομίου.

Το παρακάτω σχέδιο αποτυπώνει τις παρεμβάσεις στη διασταύρωση των οδών Δημάρχου Γεωργιάδου –
Μαυροκορδάτου. Αρχικά, αναφέρονται σημαντικά στοιχεία όπως είναι η σήμανση, τα
πλάτη των πεζοδρομίων, το πλάτος της οδού Δημάρχου Γεωργιάδου και οι κατευθύνσεις.
Πραγματοποιήθηκαν προεκτάσεις των πεζοδρομίων στις γωνίες κατά 2m. Αυτό έχει ως
αποτέλεσμα την καλύτερη ορατότητα των οδηγών κατά την διέλευσή τους στην
διασταύρωση μιας και δεν θα υπάρχει στάθμευση στις γωνίες. Με αυτό τον τρόπο
προκύπτουν μέσω του σχεδιασμού ειδικές θέσεις στάθμευσης. Οι προεκτάσεις οδηγούν
στην επίτευξη των μέτρων που ακολουθούν. Υλοποιήθηκαν διαβάσεις (1) για πεζούς στα
τρία από τα τέσσερα σημεία της διασταύρωσης με ταυτόχρονη κατασκευή κεκλιμένου
επιπέδου (ράμπα) διάβασης (6) για ΑΜΕΑ σε όλες τις πεζοδιαβάσεις. Υλοποιήθηκε
οριζόντια διαγράμμιση STOP (2), διότι υπάρχει μόνο η κάθετη σήμανση. Επίσης,
συνεχίζεται το δίκτυο με οδηγό όδευσης των τυφλών (11). Τέλος, το ανώτατο όριο
ταχύτητας (4) στην οδό Δημάρχου Γεωργιάδου ορίστηκε στα 30 km/h διότι είναι περιοχή
γειτονίας αλλά και για την ασφαλή μετακίνηση πεζών και ποδηλάτων.

Σε αυτό το τμήμα της οδού Μαυροκορδάτου (μεταξύ Δ.
Γεωργιάδου – Μαγνήτων) έχει πραγματοποιηθεί η χωροθέτηση των κάδων απορριμμάτων στην ειδικά διαμορφωμένη προεξοχή στο πεζοδρόμιο περίπου στο μέσον του οικοδομικού τετραγώνου με αποτέλεσμα να μην δημιουργείται πρόβλημα στις γωνίες των
πεζοδρομίων όπου είναι τοποθετημένοι αυτή τη στιγμή και αποτυπώνεται στην υφιστάμενη
κατάσταση. Στη συνέχεια, προσδιορίστηκε το ανώτατο όριο ταχύτητας (4) στα 30 km/h όπως ισχύει σε όλο το τμήμα της οδού Μαυροκορδάτου που μελετάται. Από τις προεκτάσεις στις γωνίες των πεζοδρομίων προκύπτουν επαρκής οργανωμένες θέσεις στάθμευσης στην αριστερή ως προς την κίνηση των οχημάτων πλευρά.

 

Στο παρακάτω σχέδιο αποτυπώνεται η διασταύρωση Μαγνήτων – Μαυροκορδάτου. Αρχικά,
όπως γίνεται εμφανές  υπάρχει σήμανση καθώς και τα πλάτη
πεζοδρομίων καθώς και το πλάτος της οδού Μαγνήτων.

Η πρώτη και κύρια παρέμβαση
είναι η υπερυψωμένη διάβαση στη διασταύρωση όπου διασταύρωση ανυψώνεται στο
ίδιο επίπεδο με το πεζοδρόμιο. Αποσκοπεί στη μείωση
της ταχύτητας κίνησης των οχημάτων στα σημεία διασταύρωσης οδών και διευκολυνθεί
τη κίνηση των πεζών στις διασταυρώσεις. Ο λόγος που υλοποιήθηκε αυτό το μέτρο είναι
και εξαιτίας του εκπαιδευτηρίου αλλά και της εκκλησίας που υπάρχει πλησίον. Στην
συνέχεια, έχει πραγματοποιηθεί προέκταση πεζοδρομίων κατά 2m στις γωνίες. Αυτό έχει
ως αποτέλεσμα να βελτιώνεται η ορατότητα των οδηγών όταν διασχίζουν τη
διασταύρωση, να προκύπτουν θέσεις στάθμευσης και να δημιουργείται ένα πιο ευνοϊκό
περιβάλλον για τους πεζούς. Ταυτόχρονα υλοποιήθηκε οριζόντια διαγράμμιση STOP
το ανώτατο όριο ταχύτητας ορίστηκε στα 30 km/h μιας και είναι περιοχή
γειτονίας και τέλος συνεχίζεται το δίκτυο με οδηγό όδευσης για τυφλούς.

Στο τμήμα της οδού Μαυροκορδάτου (μεταξύ Μαγνήτων – Ρήγα Φεραίου),
πραγματοποιήθηκε ειδική διαμόρφωση της οδού για την επίτευξη της κίνησης «S» των
οχημάτων. Είναι ένα μέτρο που κατασκευάζεται σε τοπικές οδούς με χαμηλούς
κυκλοφοριακούς φόρτους και συνήθως στις γειτονίες.  Με αυτόν το σχεδιασμό προκύπτουν
θέσεις στάθμευσης για αυτοκίνητα ή/και μοτό. Επίσης, στο σχέδιο αποτυπώνεται η
χωροθέτηση των κάδων απορριμμάτων  στην ειδικά διαμορφωμένη προεξοχή στο
πεζοδρόμιο περίπου στο μέσον του οικοδομικού τετραγώνου. Επίσης, προσδιορίστηκε
το ανώτατο όριο ταχύτητας (4) στα 30 km/h διότι προκύπτει ένας στενός δρόμος
(γειτονίας) που κυκλοφορούν εκτός των οχημάτων, ποδήλατα και πεζοί. Επιπλέον,
συνεχίζεται το δίκτυο με οδηγό όδευσης τυφλών κατά μήκος του πεζοδρομίου.

Στο  παρακάτω σχέδιο διακρίνονται οι παρεμβάσεις που έχουν
πραγματοποιηθεί στη διασταύρωση των οδών Ρήγα Φεραίου – Μαυροκορδάτου. Αρχικά,
αναφέρονται σημαντικά βασικά στοιχεία όπως είναι η σήμανση, τα γεωμετρικά στοιχεία
(πλάτη πεζοδρομίων και πλάτος οδού Ρήγα Φεραίου) και οι κατευθύνσεις.
Πραγματοποιήθηκαν προεκτάσεις των πεζοδρομίων στις γωνίες κατά 2m. Υλοποιήθηκαν
διαβάσεις  για πεζούς στα τρία από τα τέσσερα σημεία της διασταύρωσης με
ταυτόχρονη κατασκευή κεκλιμένου επιπέδου (ράμπα) διάβασης  για ΑΜΕΑ σε όλες
τις πεζοδιαβάσεις. Υλοποιήθηκε οριζόντια διαγράμμιση STOP, διότι υπάρχει μόνο η
κάθετη σήμανση. Επίσης, συνεχίζεται το δίκτυο με οδηγό όδευσης των τυφλών .
Τέλος, το ανώτατο όριο ταχύτητας (4) στην οδό Ρήγα Φεραίου ορίστηκε στα 30 km/h
διότι είναι περιοχή γειτονίας αλλά και για την ασφαλή μετακίνηση πεζών και ποδηλάτων.