Του Αντώνη Λιάκου
Ανακουφιστική ανάσα για την επανεκλογή του Λούλα, αλλά είναι πηγή μεγάλης ανησυχίας το μεγάλο ποσοστό του Μπολσονάρου, σχεδόν πάρα κάτι ισοδύναμο με το ποσοστό του Λούλα.
Γιατί ο συντηρητικός κόσμος υποστηρίζει αυτό το είδος ηγετών; Ποιες μετατοπίσεις έχουν συμβεί στο εκλογικό σώμα; Και όχι μόνο στη Βραζιλία, αλλά και στις ΗΠΑ όπου η δημοτικότητα του Τραμπ απειλεί τους δημοκρατικούς στις επόμενες εκλογές, αλλά και στην Ιταλία με τη Μελόνι και στην Ισπανία με το Vox, και στη Σουηδία, και στην Πολωνία και στην Ουγγαρία, αλλά και στη Γαλλία με τα υψηλά ποσοστά της Λεπέν; Γιατί ο συντηρητικός κόσμος εκτρέπεται σε ακροδεξιές ιδέες;
Οι παλιές μαρξιστικές εξηγήσεις για την άνοδο του φασισμού, από καιρό είναι εκτός.
Το έως πρόσφατα κυρίαρχο σχήμα Λαϊκισμός (της Δεξιάς ή της Αριστερά) versus Ορθολογισμός (Φιλελευθερισμός+τεχνοκρατικός μεταρρυθμισμός) έχει χάσει κι αυτό την ερμηνευτική του δύναμη, αν υποθέσουμε ότι κάποτε την είχε και δεν ήταν μια θεωρία-πολιτική speech act -όπως συνεχίζει να χρησιμοποιείται.
Το ερώτημα είναι με ποιο νέο ερμηνευτικό σχήμα θα εξηγήσουμε τα φαινόμενα αυτά; Δεν πρόκειται για ακαδημαϊκές ανησυχίες.
Ας δούμε στη γειτονιά μας: Ελλάδα και Τουρκία πάνε προς εκλογές σε ένα κρεσέντο αλλλοτροφοδοτούμενης δημαγωγίας και λαϊκισμού γύρω από τα εθνικά ζητήματα, που διαχέεται στην κοινωνία παράγοντας βλαστούς και παραφυάδες σε μια σειρά ζητήματα όπως στο προσφυγικό, στα ανθρώπινα δικαιώματα κλπ. δηλαδή μετατοπίζοντας τις αξίες και τις νοοτροπίες όλο και δεξιότερα. Και όλοι μας, παρακολουθούμε παθητικά αυτό το γλίστρημα, γλιστράμε μαζί τους, γιατί επικρέμαται η κατηγορία του προδότη και ο εξοστρακισμός από την πολιτική. Και στο μεταξύ οι αποκαλύψεις των παρακολουθήσεων συνεχίζονται δένοντας την προπαγάνδα με τους μηχανισμούς.
Φαίνεται ότι κάποιο καινούργιο τερατώδες καθεστώς γεννιέται, έχει γεννηθεί, είμαστε μέσα του, αλλά ακόμη δεν έχουμε δει το πρόσωπό του. Και δεν έχουμε βρει τρόπο να το ονοματίσουμε. Να το πούμε ανελεύθερη δημοκρατία, ακροδεξιά, νεοφασισμό, μετα-φασισμό, πώς; Το όνομα ενδιαφέρει γιατί υπονοεί και υπαγορεύει ως ένα βαθμό εξηγήσεις. Αλλά δεν πρέπει να κοιτάμε μόνο προς τα πάνω, στους ηγέτες, αλλά στις μοριακές μεταμορφώσεις των μεγάλων μαζών του πληθυσμού. Και στους μηχανισμούς που παράγουν αυτές τις μεταμορφώσεις. Δεν είναι κρυφοί, όπως στις συνωμοσίες -αν και υπάρχουν και τέτοιοι, αλλά φανεροί, δίπλα μας, αλλά δεν έχουμε καταλάβει τι και πώς παράγουν τις αλλαγές γύρω μας.
