*Του Παντελή Σκάγιαννη
Πάνε πολλά χρόνια πλέον που συζητείται το θέμα των δικαστηρίων του Βόλου, κυρίως η ανάγκη για ένα νέο σύγχρονο και μεγαλύτερο κτήριο που θα μπορούσε να στεγάσει αυτή την κρίσιμη και ουσιώδη δημόσια λειτουργία.
Μια άποψη που συζητείται το τελευταίο διάστημα και φαίνεται να έχει δρομολογηθεί, είναι η ανέγερση ειδικού κτηρίου στις σχολές του ΟΑΕΔ στη Νεάπολη. Εν όψει των εξελίξεων αυτών θα ήθελα να καταθέσω μια άποψη:
Η Δικαιοσύνη είναι η Τρίτη εξουσία. Τα δικαστήρια σε μια πόλη είναι το σπίτι της. Σε ένα κράτος ιδιαίτερα ένα Κράτος Δικαίου η σημασία της δικαιοσύνης είναι τεράστια. Από την άλλη, τα κτήρια που στεγάζουν σημαντικές κρατικές λειτουργίες πρέπει από αρχιτεκτονική άποψη να έχουν και το κατάλληλο αισθητικό (τουλάχιστον) βάρος (δείτε την τριλογία Ακαδημία -Πανεπιστήμιο – Βιβλιοθήκη στην Αθήνα). Άρα και η τρίτη εξουσία οφείλει να στεγάζεται συμβολικά σε αντίστοιχα της σημασίας της κτήρια. Το θέμα όμως είναι και χωρικό. Πού μπορεί να χωροθετηθεί ένα τέτοιο κτήριο; Οι μεσαίες (για τα ελληνικά δεδομένα) πόλεις έχουν συνήθως ένα κέντρο και είναι σκόπιμο το κέντρο αυτό να φιλοξενεί σημαντικές δημόσιες λειτουργίες. Η τάση της «αποκέντρωσης», μόδα του 70-80, δεν βρίσκει πλέον σύμφωνους τους σύγχρονους πολεοδόμους που αρνούνται την ερήμωση των κέντρων των πόλεων από δημόσιες λειτουργίες και έναν «εξευγενισμό» για τους λίγους. Τα κέντρα πρέπει να έχουν και «κεντρικές» λειτουργίες. Ακόμη και για συμβολικούς λόγους. Τέτοια περίπτωση είναι και τα δικαστήρια στον Βόλο. Την παραμονή τους στο κέντρο θεωρώ αναγκαία. Αλλά όχι υποχρεωτικά εκεί που είναι τώρα. Χρειάζεται μια νέα χωροθέτηση σε μέρος που να μην επιβαρύνει τον κυκλοφοριακό φόρτο αλλά να είναι προσβάσιμο πεζή, και να μην αναστατώνει την αγορά των υπηρεσιών που σχετίζονται με τις δικαστικές λειτουργίες. Φυσικά να βρίσκεται σε κεντρική θέση ανάλογη με τη σημασία του. Μια τέτοια θέση – την οποία και προτείνω – είναι ο χώρος του κτηρίου της «νομαρχίας». Ο χώρος αυτός μπορεί να φιλοξενήσει ένα νέο, ειδικό, αρχιτεκτονικά επώνυμο μετά από πανελλήνιο αρχιτεκτονικό διαγωνισμό κτήριο. Η πρώην νομαρχία» που είναι σήμερα ένα σύνολο διοικητικών υπηρεσιών μπορεί κάλλιστα να μεταφερθεί σε οικόπεδο κοντά στον περιφερειακό, ή στο σήμερα προτεινόμενο για τα δικαστήρια χώρο στη Νεάπολη και να στεγαστεί εκεί επίσης σε ειδικά κατασκευασμένο και αρχιτεκτονικά επώνυμο μετά από διαγωνισμό κτήριο. Εάν λοιπόν αποκτήσουμε ένα νέο κτήριο, ένα πραγματικό δικαστικό μέγαρο, τι θα απογίνει το υπέροχο κτήριο των σημερινών δικαστηρίων (κληροδότημα Συγγρού, κτισμένο τη δεκαετία του 1920 και σήμερα διατηρητέο)? Η γνώμη μου είναι να μετατραπεί σε πινακοθήκη, μια λειτουργία που έχει πολύ ανάγκη ο Βόλος και που δεν καλύπτεται επαρκώς σήμερα (το υπέροχο Κέντρο Τέχνης Τζόρτζιο ντε Κίρικο είναι πολύ μικρό για να εξυπηρετήσει αυτόν τον σκοπό). Οι πινακοθήκες είναι επίσης κτήρια υψηλής αξίας και συμβολισμού που αξίζει να έχουν την έδρα τους στο κέντρο των πόλεων (ιδιαίτερα αν είναι μοναδικές σε μια πόλη).
Οι παραπάνω προτάσεις δεν σημαίνει ότι δεν παρουσιάζουν προβλήματα, κυρίως αυτά των ιδιοκτησιών, που θεωρώ όμως ότι με καλή θέληση αποφασιστικότητα και στοχοπροσήλωση μπορούν να λυθούν. Έχουμε κάνει και δυσκολότερα πράγματα.
Με την παραπάνω λογική, ο Βόλος αποκτά τρία σημαντικά κτήρια υψηλής αξίας και συμβολισμών, αλλά και υψηλής ποιότητας χώρους για τους εκεί εργαζόμενους και επισκέπτες.
*Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης)
