Για πόσες γυναικοκτονίες ανά μήνα μιλάμε πλέον βάσει στατιστικών στοιχείων και γιατί η Ελλάδα θυμίζει το «ιταλικό μοντέλο» σε ό,τι αφορά τις γυναικτονίες, την ορατότητά τους και τις προσπάθειες αναγνώρισης του όρου;
— Γιατί εδώ και καιρό, μετά από κάθε γυναικοκτονία, τρεντάρει το όνομα του κυρίου Σταύρου Μπαλάσκα στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης;
Όχι μετά από «κάθε» γυναικοκτονία. Μόνο μετά από γυναικοκτονίες όπου ο σύντροφος / σύζυγος φρόντισε να ενημερώσει άμεσα την αστυνομία για την πράξη του ή αυτοβούλως να παραδοθεί. Αυτό το μοτίβο συμπεριφοράς από γυναικοκτόνους σημειώνεται μετά από συγκεκριμένα σχόλια του συνδικαλιστή της ΕΛ.ΑΣ σε ενημερωτική εκπομπή του MEGA, σχόλια για τα οποία υπήρξαν σφοδρές αντιδράσεις, διατάχθηκε ΕΔΕ και τελικά η υπόθεση μπήκε στο αρχείο.
— Τι ακριβώς είχε πει, με ποια αφορμή και γιατί το συζητάμε τόσο καιρό μετά;
Τον Ιούνιο του 2021 και ενώ μόλις έρχονταν στο φως οι ανατριχιαστικές λεπτομέρειες της γυναικοκτονίας της Καρολάιν Κράουτς από τον σύζυγό της Μπάμπη Αναγνωστόπουλο, το τότε μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Αστυνομικών Υπαλλήλων, μιλώντας στο Mega, δήλωνε έκπληκτος από το γεγονός ότι ο Αναγνωστόπουλος έκανε οχτώ ώρες για να «σπάσει» και να ομολογήσει την ειδεχθή πράξη του. Όταν ρωτήθηκε τι δείχνει αυτό, ο κ. Μπαλάσκας απάντησε: «Ότι είναι βλάκας δείχνει πρώτα από όλα, διότι εκείνη τη στιγμή που σκότωσε τη γυναίκα του –εάν ήταν ατυχές γεγονός, μέσα στον θυμό του και μέσα στο ότι τα έχασε και τρελάθηκε– αν έπαιρνε τηλέφωνο την αστυνομία δεν θα πήγαινε ούτε 4 χρόνια φυλακή, τώρα θα σαπίσει μέσα στη φυλακή».
Επίσης, τότε, σε διευκρινιστική ερώτηση γιατί εκτιμά ότι δεν θα φυλακιζόταν ο δράστης ούτε για τέσσερα χρόνια, ο κ. Μπαλάσκας είχε δώσει χαρακτηριστικά την απάντηση στην οποία όλοι αναφέρονται ως «δόγμα» ή «σχολή Μπαλάσκα»: «Γιατί θα πήγαινε εν βρασμώ ψυχής σε ενδοοικογενειακό καβγά, “χωρίς να το θέλω, εκείνη τη στιγμή δεν λειτουργούσα εγώ”, πρώην έντιμος βίος, 4.000 πράγματα… Θα πήγαινε 5-6 χρόνια φυλακή; Είναι νέο παιδί. Τώρα πόσα θα πάει με όλη αυτή τη σκηνοθεσία; Δεν έχει κανένα ελαφρυντικό, τι ελαφρυντικό μπορεί να έχει τώρα;».
Ένα μοτίβο που επαναλαμβάνεται: γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας που συνήθως δεν καταγγέλλουν τον σύντροφο / σύζυγο, από φόβο μην πυροδοτήσουν νέο ξέσπασμα οργής εναντίον τους.
— Και παραδοσιακά οι γείτονες και οι αρχές γνώριζαν το βεβαρημένο παρελθόν ενδοοικογενειακής βίας του δράστη, αλλά τίποτα δεν απέτρεψε άλλη μία γυναικοκτονία;
Κατά τα άπειρα δημοσιογραφικά κλισέ, «μαρτυρίες για την άτυχη γυναίκα» από τη γειτονιά αναφέρουν ότι άκουγαν συχνά καβγάδες, αλλά και το γεγονός ότι η ίδια κάλυπτε τον σύζυγό της. Επίσης, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, ο δράστης κάποτε είχε τεθεί υπό ολιγόωρη επιτήρηση μέχρι να συνέλθει από την κατανάλωση αλκοόλ.
— Συγγνώμη, αλλά με το «κάλυπτε τον σύζυγό της» ρίχνουμε ευθύνες στο θύμα;
Όχι. Είναι ένα μοτίβο που επαναλαμβάνεται σε γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας που συνήθως δεν καταγγέλλουν τον σύντροφο / σύζυγο, από φόβο μην πυροδοτήσουν νέο ξέσπασμα οργής εναντίον τους. Δυστυχώς, σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται συντονισμένη δράση από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Πολιτείας και κυρίως επιμονή από πλευράς τους (και σίγουρα όχι να στέλνουν τις καταγγέλλουσες ξανά στο σπίτι για να τα…βρουν με τον κακοποιητή τους), προκειμένου να καταγγέλλονται εγκαίρως και χωρίς φόβο τα περιστατικά και εν συνεχεία να προστατεύονται / φυγαδεύονται γυναίκες που η ζωή τους διατρέχει κίνδυνο.
— Με πόσες γυναικοκτονίες έκλεισε το 2022; Έχουμε κάποιο στατιστικό μοντέλο εδώ;
Με 24. Πρακτικά, μιλάμε για περίπου δύο γυναικοκτονίες τον μήνα. Αναλυτικά κάποια στοιχεία για το τι συμβαίνει στην Ελλάδα με τις γυναικοκτονίες, για το αν υπάρχει προφίλ Έλληνα γυναικοκτόνου, παρατηρητήριο γι’ αυτά τα εγκλήματα, μερίδιο ευθύνης των media για τον τρόπο κάλυψης αυτών των υποθέσεων και άλλα ενδιαφέροντα εδώ.
— Γιατί ενώ πλέον γνωρίζουμε το μοτίβο που τελικά οδηγεί στις γυναικοκτονίες, δεν μπορούμε να τις αποτρέψουμε – όχι εύκολα τουλάχιστον;
Ας δούμε λίγο μερικά πράγματα που συμβαίνουν στην Ελλάδα μετά την αποκάλυψη ακόμα μίας γυναικοκτονίας:
– Κλαίμε κάτω από posts με σχετική θεματολογία, αλλά χλευάζουμε τις φωνές που διεκδικούν αναγνώριση του όρου και αυστηροποίηση των ποινών.
– Κομματικοποιούμε τα περιστατικά ανάλογα με τη χώρα καταγωγής του θύματος ή του θύτη, ανάλογα τι «βολεύει» το αφήγημα κάθε φορά.
– Πιστεύουμε ότι είναι κάτι που δεν μας αφορά / δεν θα συμβεί σε εμάς ή σε γυναίκα του συγγενικού / φιλικού ευρύτερου περιβάλλοντός μας. Φυσικά, το αποτέλεσμα είναι απλώς να κάνουμε τραγική συλλογή υποθέσεων, να συμμετέχουμε (ακόμη!) σε αντιπαραθέσεις για τη νομική αναγνώριση του όρου και τελικά, απλώς, να μετράμε ζωές που χάθηκαν, από εγκλήματα με συγκεκριμένα έμφυλα χαρακτηριστικά, που συμβαίνουν μέσα σε ένα συγκεκριμένο σύστημα πεποιθήσεων το οποίο, δυστυχώς, τροφοδοτείται από παρωχημένους θεσμούς και μισογυνικές αντιλήψεις.
— Μοιάζουμε –τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τις προσπάθειες αναγνώρισης του όρου– με κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα;
Ναι, με την Ιταλία. Ήταν η χώρα που πρωτοστάτησε στην Ευρώπη ως προς την αναγνώριση του όρου «femminicidio», αν και κυρίως εδραίωσε την κοινωνική και όχι τη νομική αναγνώριση. Το θετικό είναι ότι ο όρος «femminicidio» μπήκε στα λεξικά και τη δημόσια κουβέντα, ενώ την τελευταία δεκαετία αποτελεί σταθερό σημείο αναφοράς των ακαδημαϊκών ερευνών και των ρεπορτάζ των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Ας ελπίζουμε ότι εμάς δεν θα μας πάρει 10 χρόνια για να προχωρήσουμε σε σοβαρές αλλαγές.
— Υπάρχει τρόπος να μην ξεχνά η κοινωνία τις πραγματικές προεκτάσεις αυτού του είδους των εγκλημάτων, προκειμένου κάποια στιγμή να επιτευχθεί ορατότητα και κατανόηση της διαφοροποίησής τους από τις ανθρωποκτονίες;
Πάλι βάσει του ιταλικού μοντέλου, ένας τρόπος είναι να μην ξεχνιέται το θύμα. Η φυσική παρουσία του και η προσφορά του στο κοινωνικό σύνολο. Δυστυχώς, η ελληνική πραγματικότητα και πολύ συχνά τα διπλά στάνταρντς στα ελληνικά media κάποτε ξεχνούν την ανάγκη να υπενθυμίζεται στην κοινή γνώμη ποια ήταν η γυναίκα που της αφαιρέθηκε η ζωή, ποιοι οι ρόλοι και οι θέσεις που αφήνει άδειες, ενώ την ίδια στιγμή το φως πέφτει στον δράστη και το κίνητρό του.
Ακόμα χειρότερα, οι λεπτομέρειες για το θύμα αποκτούν αξία, μόνο όταν πρόκειται να κριθεί (συνήθως σε περίπτωση διαζυγίου ή ισχυρισμού απιστίας από τον δράστη), «δικαιώνοντας» πολύ συχνά και στα μάτια της κοινής γνώμης τον φονιά και όχι τη δολοφονημένη..!
Το ιταλικό φεμινιστικό μοντέλο –και σίγουρα χωρίς η ιταλική κοινωνία με τον εκφασισμό των τελευταίων ετών να αποτελεί ιδανική περίπτωση– εδώ και χρόνια επιχειρεί να κρατά ζωντανές τις μνήμες των δολοφονημένων γυναικών της χώρας με εκπομπές, αφιερώματα, τηλεοπτικές συζητήσεις, πορείες, αλλά και ονοματοδοσίες πλατειών, δρόμων και οργανισμών σε μία προσπάθεια εκπαίδευσης της κοινωνίας ενάντια στην έμφυλη βία.
* Χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τον συλλογικό τόμο «Έμφυλη Βία – Βία κατά των Γυναικών», Ντίνα Βαΐου / Γεωργία Πετράκη / Μαρία Στρατηγάκη (Εκδόσεις «Αλεξάνδρεια»)
Πηγή: lifo.gr Χριστίνα Γαλανοπούλου
