Συνέντευξη της Μιλένας Αποστολάκη
Η ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης και το κόστος που απαιτείται για την προσφυγή σε αυτήν είναι ενδεικτικά της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος μιας χώρας και επιβεβαιωμένα συσχετίζονται με το διεθνές κύρος της ως κράτους δικαίου, την οικονομική ανάπτυξη και την προσέλκυση επενδύσεων.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας (ΕΟΔΙΔ) τον οποίο διευθύνει η πολιτικός και δικηγόρος Μιλένα Αποστολάκη, στοχεύει στην προσφορά υψηλού επιπέδου υπηρεσιών οργάνωσης, διεξαγωγής και φιλοξενίας εξωδικαστικών μορφών επίλυσης διαφορών σε συνεργασία με τους πιο έγκριτους στην Ελλάδα και το εξωτερικό διαιτητές και διαμεσολαβητές.
Στο πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά το διαχρονικό πρόβλημα της καθυστέρησης στην απονομή της δικαιοσύνης, αλλά και στο ποια είναι σήμερα η κατάσταση σε σχέση με τις εναλλακτικές μορφές επίλυσης διαφορών, απαντά η Μιλένα Αποστολάκη.
– Οι καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης στην Ελλάδα είναι μεγάλες. Ποιες οι συνέπειες και ποιες οι λύσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος;
Το πρόβλημα στην ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης στη χώρα μας είναι μεγάλο. Παρά τις πολλαπλές ανά τα χρόνια νομοθετικές παρεμβάσεις για την επιτάχυνση απονομής της δικαιοσύνης, τα αποτελέσματα υπήρξαν ανεπαρκή. Σύμφωνα με τον δείκτη “Doing Business” της Παγκόσμιας Τράπεζας, η χώρα μας καταλαμβάνει την 146η θέση, σε ένα σύνολο 190 χωρών, όσον αφορά στο κόστος και στον χρόνο που απαιτούνται για την έκδοση μιας εκτελεστής δικαστικής απόφασης. Καθώς μια υπόθεση σπάνια επιλύεται σε πρώτο βαθμό και ακολουθεί δεύτερος βαθμός στο Εφετείο, συχνά δε, και το στάδιο της αναίρεσης στον Άρειο Πάγο η καθυστέρηση είναι μεγάλη. Η χώρα μας είναι η τελευταία ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες σε σχέση με τον χρόνο επίλυσης μιας διαφοράς. Το ζήτημα αυτό αποτελεί μια παράμετρο με αντιαναπτυξιακό αποτύπωμα και αρνητικές επιπτώσεις στη λειτουργία της εθνικής οικονομίας και την προσέλκυση μεγάλων επενδύσεων, δεδομένου ότι μεγάλοι όμιλοι δεν επιλέγουν τη χώρα μας για την πραγματοποίηση επενδύσεων εξαιτίας αυτής της πραγματικότητας. Στον αντίποδα αυτής της δυσοίωνης πραγματικότητας, η επίλυση μιας διαφοράς με διαιτησία ολοκληρώνεται σε διάστημα 4-6 μηνών, ενώ η επίλυση μιας διαφοράς με διαμεσολάβηση ολοκληρώνεται μόλις εντός λίγων ημερών.
– Ποια είναι τα οφέλη και τα πλεονεκτήματα των εξωδικαστικών μορφών επίλυσης διαφορών;
Η εξωδικαστική επίλυση διαφορών, με βασικές επιλογές τη Διαμεσολάβηση και τη Διαιτησία, αποτελεί τη σύγχρονη αποτελεσματική απάντηση στο ζήτημα της καθυστέρησης στην απονομή της δικαιοσύνης. Η διαμεσολάβηση είναι μια διαρθρωμένη διαδικασία, στην οποία ένα τρίτο ειδικά εκπαιδευμένο πρόσωπο, ο διαμεσολαβητής, αναλαμβάνει να βοηθήσει τα μέρη να καταλήξουν σε μια αμοιβαία αποδεκτή λύση της διαφοράς τους. Στη διαμεσολάβηση τα μέρη επικουρούνται από τους δικηγόρους τους και αν δεν καταστεί δυνατή η επίτευξη αμοιβαία αποδεκτής συμφωνίας, τα μέρη έχουν τη δυνατότητα να προσφύγουν στη δικαιοσύνη Η διαιτησία αντίστοιχα αποτελεί συμπλήρωμα κάθε σύγχρονου νομικού συστήματος· ικανοποιεί σημαντικές ανάγκες των επιχειρήσεων, όπως η ταχύτητα επίλυσης διαφοράς με οριστικό τρόπο, η εξασφάλιση εχεμύθειας/εμπιστευτικότητας και η ασφάλεια εκδίκασης μιας σύνθετης συχνά εμπορικής διαφοράς από διαιτητές με επιστημονική εξειδίκευση και εμπειρία στο συγκεκριμένο ειδικό πεδίο της ένδικης διαφοράς, στοιχείο που δεν εξασφαλίζεται πάντα από τον φυσικό δικαστή.
Στην πράξη αν στις συμβάσεις που υπογράφονται μεταξύ εμπορικών επιχειρήσεων, ή μεταξύ εμπορικών επιχειρήσεων και ιδιωτών συμπεριληφθεί ρήτρα διαιτησίας ΕΟΔΙΔ σημαίνει τα εξής: Στην περίπτωση που τα μέρη έχουν διαφορές για την εκτέλεση της σύμβασης δεν θα προσφύγουν στα δικαστήρια περιμένοντας συχνά πάνω από μια πενταετία προκειμένου να λύσουν τη διαφορά τους ,αλλά η διαφορά τους θα λυθεί με διαιτησία, χρόνο επίλυσης 4 ή 6 μήνες και προφανώς κόστος οικονομικό αλλά και ψυχικό πολύ μικρότερο από το κόστος που συνεπάγεται μια πολυετής αντιδικία.
Η εξωδικαστική επίλυση διαφορών μέσω διαιτησίας ή διαμεσολάβησης είναι η σύγχρονη λύση στην καθυστέρηση απονομής της δικαιοσύνης την οποία εδώ και χρόνια έχουν εντάξει στη λειτουργία τους χώρες με πολύ μικρότερο πρόβλημα από εμάς, όπως οι Αγγλοσαξονικές, η Ιταλία, η Σιγκαπούρη κ.ά. Οι εναλλακτικές μορφές επίλυσης διαφορών παρέχουν πολλαπλά οφέλη σε ατομικό αλλά και συλλογικό επίπεδο. Σε ατομικό επίπεδο, ο πολίτης δεν χρειάζεται να βιώσει την πολυετή συνήθως ταλαιπωρία στα δικαστήρια και το ψυχικό και οικονομικό κόστος που πάντα αυτή συνεπάγεται. Αντίστοιχα, σε συλλογικό επίπεδο, η εδραίωση των θεσμών εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών μπορεί να αποτελέσει “game changer”, για τη λειτουργία της εθνικής μας οικονομίας, αλλά και για τα συναλλακτικά μας ήθη.
– Ποια είναι σήμερα η κατάσταση στη χώρα μας με τις μορφές εναλλακτικής επίλυσης διαφορών;
Τόσο η διαιτησία όσο και η διαμεσολάβηση είναι ενταγμένες στο θεσμικό μας πλαίσιο, αν και υπάρχει μεγάλο περιθώριο για προσθήκες και βελτιώσεις που θα ενισχύσουν τη διείσδυση και των δυο θεσμών στα συναλλακτικά μας ήθη. Για παράδειγμα, με βάση τον Ν.4640/19 για ορισμένες υποθέσεις είναι υποχρεωτική μια πρώτη συνεδρία διαμεσολάβησης. Από αυτές τις υποθέσεις εξαιρούνται οι μικροδιαφορές έως και 30.000€ οι οποίες είναι οι κατ’ εξοχήν διαφορές οι οποίες δεν θα έπρεπε να οδηγούνται στα δικαστήρια και να φορτώνουν τα πινάκιά τους. Θα μπορούσαν, επίσης, να δοθούν πολλαπλά κίνητρα (π.χ. φορολογικά) στους πολίτες και στους δικηγόρους παραστάτες τους για τις υποθέσεις εκείνες που επιλύονται εξωδικαστικώς και δεν χρειάζεται να οδηγηθούν στα δικαστήρια. Χρειάζεται μια μεγάλη καμπάνια ενημέρωσης για τα οφέλη του θεσμού, απευθυνόμενη στο σύνολο της κοινωνίας, αλλά και στον κόσμο των επιχειρήσεων και κυρίως στη μικρομεσαία ελληνική επιχείρηση, καθώς κυριαρχεί η αντίληψη ότι οι διαιτησίες αφορούν μόνο μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους, κάτι που δεν είναι ακριβές.
– Ποιος είναι ο ρόλος που διαδραματίζει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας;
Ο ΕΟΔΙΔ (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας) είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου με έδρα την Αθήνα που έχει ως αντικείμενό του την παροχή, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, υπηρεσιών διαιτησίας, διαμεσολάβησης και εξωδικαστικής εν γένει επίλυσης διαφορών καθώς και τη διάδοση, προβολή, προώθηση των θεσμών εναλλακτικής επίλυσης διαφορών, με σκοπό την πιο γρήγορη και αποτελεσματική επίλυσή τους. Ο ΕΟΔΙΔ λειτουργεί βάσει κανονισμού όπως ακριβώς οι αντίστοιχοι διεθνείς οργανισμοί (ICC, LCIA, AAA), ενώ η εποπτεία των διαδικασιών που διεξάγονται ασκείται αποκλειστικά από τα Συμβούλια Διαιτησίας και Διαμεσολάβησης τα οποία συγκροτούνται βάσει των διατάξεων του Κανονισμού του και στελεχώνονται από επίτιμους ανώτατους δικαστές και ακαδημαϊκούς δασκάλους των νομικών σχολών της χώρας. Σύμφωνα δε με τον πρόσφατα ψηφισθέντα νόμο 5016/23 για τη Διεθνή Εμπορική Διαιτησία, είναι ο μοναδικός εθνικός φορέας που πληρεί τις προϋποθέσεις λειτουργίας τις οποίες ο νόμος θέτει για τους οργανισμούς θεσμικής διαιτησίας.
Από το capital.gr
