Τρεις καθηγητές εξηγούν ποιες θα είναι οι επιπτώσεις για την Ανατολική Μεσόγειο με νέο ένοικο στον Λευκό Οίκο.
Ηεκλογή της Κάμαλα Χάρις ή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο θα φέρει αλλαγές στις σχέσεις των ΗΠΑ με την Ελλάδα, την Τουρκία ή την Κύπρο και θα επηρεάσει την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο; Τρεις καθηγητές απαντούν στο Βήμα.
«Θέλω να πιστεύω ότι δεν θα υπάρξει σοβαρή διαφοροποίηση στις πολιτικές της Ουάσινγκτον στην Ανατολική Μεσόγειο και τούτο διότι αυτές είναι πολιτικές οι οποίες καταγράφονται από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το βαθύ κράτος και δεν μεταστρέφονται», απαντάει στο Βήμα η Μαρία Γαβουνέλη, γενική διευθύντρια του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) και καθηγήτρια Διεθνούς Δικαίου στο ΕΚΠΑ, η οποία στην εξαιρετικά αμφίρροπη αυτή αναμέτρηση, βλέπει τελικά κερδίζει ο Ντόναλντ Τράμπ.
«Νομίζω ότι όλοι περιμένουν μια προεδρία Τραμπ», προσθέτει η κ. Γαβουνέλη. «Υπάρχει πάρα πολύς κόσμος που δηλώνει ότι θα ψηφίσει γυναίκα, αλλά εντέλει μπροστά στην κάλπη δεν το πράττει. Το έχουμε δει να συμβαίνει σε εσωκομματικές, εθνικές και υπερεθνικές εκλογές. Όταν, επομένως, βλέπεις 50%-50%, στην πραγματικότητα αυτό μεταφράζεται σε 45%-55%».
«Ίσως λοιπόν έφτασε η ώρα να ξυπνήσει η Ευρώπη»
Σε σχέση με τη Τουρκία ειδικότερα, επειδή «ο Τραμπ είναι ένας άνθρωπος του δούναι και λαβείν, οι πλουσιότεροι άνθρωποι στις ΗΠΑ αυτή τη στιγμή τον χρηματοδοτούν αδρά, αντί να παίρνουν τηλέφωνο και να παρακαλούν την αντιπρόεδρο Κάμαλα Χάρις. Υπήρξε αγαπημένος φίλος του προέδρου Ερντογάν κατά την προεδρική θητεία του λόγω των κοινών συμφερόντων, μεταξύ των οποίων ένα ξενοδοχείο», συνεχίζει η γενική διευθύντρια του ΕΛΙΑΜΕΠ. «Δεν ξέρουμε τι ξενοδοχεία θα έχουν αυτή τη φορά, σε περίπτωση επανεκλογής του Τραμπ. Αν έχουν, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι οι δυο πρόεδροι θα συνομιλούν καθημερινά. Αν δεν έχουν, δεν πρόκειται ο Τραμ να ασχοληθεί με την Τουρκία».
Η πρόσφατη επίσκεψη του Νίκου Χριστοδουλίδη στον Λευκό Οίκο, 26 χρόνια μετά την προηγούμενη επίσκεψη κύπριου προέδρου, δηλώνει, σύμφωνα με την συνομιλήτριά μας, «ότι επιχειρείται να μπουν κάποια πράγματα σε μια τροχιά στο Κυπριακό», τη στιγμή που πριν ένα χρόνο κάτι ανάλογο δεν υπήρχε στον ορίζοντα.
«Κι εδώ έχω την αίσθηση ότι αν εκλεγεί η αντιπρόεδρος Χάρις, τα πράγματα θα προχωρήσουν», λέει η κ. Γαβουνέλη η οποία πάντως, και στην περίπτωση επανεκλογής του Τραμπ, εκτιμά ότι «πάλι θα προχωρήσουν γιατί αφενός, θα έχουν μπει σε τροχιά και αφετέρου, ο ίδιος δεν θα ασχοληθεί με ένα νησί που πολύ αμφιβάλλω ότι γνωρίζει πού βρίσκεται. Συνοψίζοντας, στην περίπτωση νίκης του Τραμπ, το μόνο που θα μπορούσε να ευχηθεί κάποιος είναι να μας ξεχάσει. Αν δεν μας ξεχάσει, είναι απρόβλεπτος».
Ο φόβος της νίκης του υποψηφίου των Ρεπουμπλικανών βρίσκει την γηραιά ήπειρο «παγωμένη». «Ίσως λοιπόν έφτασε η ώρα να ξυπνήσει η Ευρώπη», υποστηρίζει η κ. Γαβουνέλη. «Ίσως αν μας ταρακουνήσει κάποιος, αν έχουμε έναν “εχθρό”, συνειδητοποιήσουμε τι ακριβώς πρέπει να κάνουμε. Υπό τον όρο βεβαίως ότι δεν θα έχουμε τον ούγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Όρμπαν να τρέχει την επομένη των εκλογών στην Ουάσινγκτον για να φιλήσει το χέρι του εκλεγέντος προέδρου».
«Μόνο ένας θρίαμβος του ενός ή του άλλου υποψηφίου θα λειτουργούσε κατευναστικά. Ένα εκλογικό θρίλερ, όπως διαφαίνεται η αναμέτρηση αυτή τη στιγμή, θα πολώσει έτι περαιτέρω την κατάσταση και μπορεί να οδηγήσει σε έκτροπα», προβλέπει ο Δημήτρης Τσαρούχας, καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια των ΗΠΑ, ο οποίος αδυνατεί να προβλέψει ποιος θα είναι ο νικητής των εκλογών καθώς «όλες ανεξαιρέτως οι δημοσκοπήσεις των τελευταίων 15 ημερών κινούνται στα όρια του στατιστικού λάθους».
Η Ανατολική Μεσόγειος, σύμφωνα με τον κ. Τσαρούχα, ανεξαρτήτως εκλογικού αποτελέσματος δεν επηρεάζεται ιδιαίτερα. Στη Μέση Ανατολή, «το Ισραήλ θα εξακολουθήσει τις επιχειρήσεις, που το ίδιο θα επιλέξει». Σε σχέση με τα Ελληνοτουρκικά, «όποιος κι αν εκλεγεί, θα επιδιώξει να συνεχιστεί η επαναπροσέγγιση Ελλάδας-Τουρκίας και θα την υποστηρίξει». Τέλος, «κανένας από τους δύο πιθανούς προέδρους δεν θα δαπανήσει μεγάλο πολιτικό κεφάλαιο για το Κυπριακό, μια και σοβαρές προοπτικές επανέναρξης ουσιωδών συνομιλιών, τύπου Κόφι Ανάν ή Κραν Μοντανά, δεν διαφαίνονται στον ορίζοντα».
Κρισιμότερος παράγοντας, η «αρνητική ψήφος»
«Η εκλογή θα κριθεί σε λίγες εκλογικές περιφέρειες, λίγων αμφίρροπων πολιτειών και για σχετικά λίγες ψήφους», εκτιμά μιλώντας στο Βήμα ο Γιάννης Παπαγεωργίου, πρόεδρος του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και συγγραφέας του βιβλίου «Το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ – Συνταγματικοί θεσμοί και σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα» (εκδ. Κριτική, 2022), θεωρώντας επίσης «αναπάντητο» το ερώτημα «ποιος θα είναι ο νικητής των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ».
Ο κρισιμότερος παράγοντας είναι, εκτιμά, «η αρνητική ψήφος»: «Η λογική είναι “Δεν θέλω τον Χ και για τον λόγο αυτό, θα ψηφίσω τον Ψ”. Η Χάρις στηρίζεται σε αυτή την προσέγγιση, προσπαθώντας τόσο να τονίσει τους κινδύνους που ενέχει η εκλογή του Τραμπ – στο οποίο την βοηθά πολύ και ο ίδιος ο υποψήφιος- όσο και να αναδείξει τις αξίες που θα προστατεύσει αν νικήσει», λέει ο κ. Παπαγεωργίου. «Ωστόσο μετά από τόσους μήνες είναι εντυπωσιακή η σταθερότητα των ψηφοφόρων του κάθε υποψηφίου, για αυτό και απευθύνονται κυρίως προς τους ανεξάρτητους και τους μη βέβαιους ψηφοφόρους. Και οι δύο υποψήφιοι, αν και περισσότερο η Χάρις, ελπίζουν ότι θα κερδίσουν από την αύξηση της συμμετοχής».
Πέραν αυτών, υπάρχουν ακόμη «πολλοί μικροί κρίσιμοι» παράγοντες, σύμφωνα με τον κ. Παπαγεωργίου, όπως οι άραβες και μουσουλμάνοι ψηφοφόροι στο Μίσιγκαν («Θα τιμωρήσουν την Χάρις για τη στάση των ΗΠΑ στη Γάζα;», αναρωτιέται ), οι Πορτορικανοί στην Πενσιλβάνια («Θα μετακινηθούν μαζικά στις κάλπες για να “εκδικηθούν” τον εξευτελισμό τους στην τελευταία ομιλία του Τραμπ στη Νέα Υόρκη;») και οι επιπτώσεις από τον τυφώνα Χελίν στη Βόρεια Καρολίνα και τον Μίλτον στη Φλόριντα.
Η «λογική της οικονομίας», συνεχίζει, υποδεικνύει «ότι η Χάρις θα εκλεγεί γιατί η θετική οικονομική κατάσταση της χώρας – αποτέλεσμα της διακυβέρνησης Μπάιντεν – της δίνει έναν αέρα επιτυχίας. Τούτο ωστόσο δεν ισχύει – όπως δεν ίσχυε ακόμη περισσότερο για τον Μπάιντεν. Οι πολίτες δεν της πιστώνουν την ευημερία και αρκετοί δεν θεωρούν καν ότι υπάρχει βελτίωση της οικονομίας. Από την άλλη, ο Τραμπ δεν προτείνει κάτι ιδιαίτερα νέο, πέραν της μαζικής – και ανεφάρμοστης – απομάκρυνσης των παράνομων μεταναστών. Ωστόσο, ο απόλυτος έλεγχος που ασκεί στο εκλογικό σώμα των Ρεπουμπλικανών και η αυξανόμενη πόλωση αποτρέπουν τους ψηφοφόρους των Ρεπουμπλικανών από το να στραφούν οπουδήποτε αλλού».
Ποια είναι τα σενάρια για Ελλάδα, Τουρκία, Κύπρο και Ανατολική Μεσόγειο αν εκλεγεί ο Τραμπ; Θα διαφοροποιηθούν, σε περίπτωση εκλογής της Χάρις;
«Δεν είναι εύκολη η απάντηση. Και οι δύο υποψήφιοι δεν έχουν δώσει ιδιαίτερη έμφαση στην εξωτερική τους πολιτική, πέραν του ότι θα συνεχίσουν να θεωρούν την Κίνα ως κίνδυνο», απαντά ο κ.Παπαγεωργίου.
«Δεν πιστεύω ότι θα υπάρξουν μεγάλες αλλαγές, τουλάχιστον για τα Ελληνοτουρκικά. Ο Τραμπ θα δώσει το ελευθέρας στο Ισραήλ για να συνεχίσει την πολιτική της καταστολής που εφαρμόζει σήμερα. Η Χάρις μάλλον θα παραμείνει στην γραμμή του Μπάιντεν. Και οι δύο υποψήφιοι θα ακολουθήσουν μια πολιτική επαναπροσέγγισης ή τουλάχιστον μη περαιτέρω αποξένωσης της Τουρκίας άρα δεν βλέπω σημαντικές διαφοροποιήσεις από την τρέχουσα κατάσταση. Βέβαια, ο Τραμπ έχει δείξει ότι μπορεί κάλλιστα να αλλάξει άποψη και να ανατρέψει την παραδοσιακή αμερικανική πολιτική, αν διαπιστώσει ότι έχει να κερδίσει κάτι ο ίδιος, οπότε πολλά θα εξαρτηθούν από την – στο παρελθόν αρκετά στενή – σχέση με τον πρόεδρο Ερντογάν».
Πηγή: tovima.gr