Γράφει ο Απόστολος Παντσάς
Με την ευκαιρία της παρουσίασης στο κοινό της πόλης της νέας μου ποιητικής συλλογής «Άφιλτρα, σέρτικα όνειρα», σήμερα το βράδυ, στις 8, στο ΤΕΕ, σκεφτόμουν αρχικά να δώσω μια ακόμη συνέντευξη στα gegonota.news. Μετά όμως άλλαξα γνώμη. Σκέφτηκα να δώσω μέσα από το site το περιεχόμενο από το εισαγωγικό κείμενο της συλλογής, ελπίζοντας έτσι θα δελεάσω τον αναγνώστη ώστε να έρθει και να παραστεί σε μια ιδιαίτερη βραδιά, με μουσική και τραγούδι από τη Βασιλική Παπακωνσταντίνου, ποίηση και τραγούδι από την Σελήνη Φιλιππιτζή, interactive σχολιασμό από τον Ιορδάνη Χασαπόπουλο και την Ανθή Βούλγαρη που θα τιμήσουν την εκδήλωση.
Σκέφτηκα ότι αυτό το «εισαγωγικό κίνητρο» έχει δεκαπλάσια αξία από την όποια συνέντευξη γιατί είναι σωστά ωριμασμένο στο νου του δημιουργού του, εμού δηλαδή, αλλά και του όποιου δημιουργού, απηχεί βαθύτερους κόσμους και απαντά στα πώς και τα γιατί δημιουργήθηκε αυτή η συλλογή.
Μην σας τρομάζει ο τίτλος. Σας παρακαλώ διαβάστε το μέχρι τέλος. Δεν είναι περίπλοκο. Δεν είναι δυσνόητο. Δεν είναι επιστημονική ανάλυση.
Πως δικαιώθηκε ο Freud!
Τα όνειρα κατά τη διάρκεια του ύπνου ήταν πάντα ένα πεδίο «εγκεφαλικής εμπλοκής» μυστηριώδες, αμφιλεγόμενο, κάποιες φορές αγχώδες και τρομακτικό, σιβυλλικό και μεταφυσικό, αλλά πάντα δελεαστικό και συναρπαστικό. Η παρότρυνση «όνειρα γλυκά» αποτελεί την πιο συχνή ευχή για μια νύχτα ανέφελη, τον πιο ισχυρό ίσως εξορκισμό του ενύπνιου άγχους, αφού οι εφιάλτες εκεί ακριβώς ελλοχεύουν.
Ο Freud στο βιβλίο του «Η Ερμηνεία των Ονείρων» έγραφε ότι το περιεχόμενο των ονείρων σχετίζεται με την εκπλήρωση επιθυμιών. “Τα όνειρα είναι η βασιλική οδός προς το ασυνείδητο” είχε πει επιγραμματικά κάποτε και έκτοτε εμείς θα έπρεπε να αποκωδικοποιούμε τις κρυμμένες επιθυμίες και τους συμβολισμούς που υπήρχαν σε αυτά. Ο Jung πάλι πίστευε ότι είναι κάτι περισσότερο από μια έκφραση επιθυμιών που καταστέλλονται, ότι δεν αντανακλούν μόνο το υποσυνείδητο, αλλά αφορούν τα ερεθίσματα από την πραγματική και συνειδητή ζωή κάθε ανθρώπου.
Τη δεκαετία του 1970, οι καθηγητές Χόμπσον και Μακ Κάρλεϊ έδωσαν βιοχημική ερμηνεία στο μηχανισμό των ονείρων. Σύμφωνα με αυτήν τα όνειρα προκύπτουν σαν αποτέλεσμα χημικών αντιδράσεων κατά το στάδιο του REM ύπνου. Σε αυτή τη φάση παράγονται τυχαίες εικόνες, τις οποίες η συνείδηση του ανθρώπου με τη σειρά της προσπαθεί να συνδέσει, ώστε να δημιουργεί μια ιστορία που να έχει κάποια, όσο το δυνατόν πιο λογική, αλληλουχία. Αυτό τελικά επιτελείται στον εγκεφαλικό φλοιό, το εξωτερικό στρώμα του εγκεφάλου δηλαδή, που είναι υπεύθυνο για τη μάθηση, τη σκέψη και την οργάνωση των πληροφοριών. Με λίγα λόγια, δηλαδή, δεν υπάρχει μυστήριο ούτε σκοτεινό η φωτεινό υποσυνείδητο. Το μυαλό μας δεν προσπαθεί, ούτε μπορεί, να προβλέψει τα μελλούμενα δια των ονείρων! Απλώς ο εγκεφαλικός φλοιός ψάχνει να βρει νόημα και να βάλει σε σειρά όλες εκείνες τις τυχαίες χημικές αντιδράσεις που άναρχα συντελούνται και γίνονται σήματα και εικόνες. Τόσο απλά , τόσο πεζά!
Ο Όνειρος δεν είναι πλέον ο άγγελος του Δία, τον οποίο στέλνει στους ανθρώπους την ώρα του ύπνου για να τους συμβουλεύσει, να τους καθοδηγήσει ή να τους κάνει γνωστά αυτά που πρόκειται να συμβούν. Εξέπεσε και αυτός . Από θεότητα κατέληξε να γίνει μια σκέτη Βιοχημική αντίδραση . Η εγκοίμηση και η επώαση, μερικές από τις θεραπευτικές πρακτικές που εφαρμόζονταν στα Ασκληπιεία της Αρχαιότητας, τη σήμερον ημέρα μάλλον είναι εκτός τόπου και χρόνου. Κατά την εγκοίμηση, ο ασθενής τοποθετούνταν σε έναν ειδικό ιερό χώρο για να κοιμηθεί, ώστε να δει κάποιο όνειρο που θα τον βοηθούσε στην επίλυση του ψυχικού ή σωματικού προβλήματος που αντιμετώπιζε. Η επώαση ήταν η διαδικασία πρόσκλησης κάποιου θεού ή κάποιας συγκεκριμένης απάντησης σε ερώτημα, πριν από τον ύπνο, ώστε να παρουσιαστεί κατά τη διάρκεια του ονείρου ως δια μαγείας η λύση.
Εντούτοις τον Freud, τον Jung, τον Δία και τον Όνειρο που μάλλον τους άφησε πίσω η σύγχρονη Ιατρική έρχεται πλησίστια, μετά φανών και λαμπάδων, να τους δικαιώσει η Ποίηση. Φανταστείτε την σαν ένα icloud με ατελείωτη χωρητικότητα, ένα γαλαξία όπου εκκολάπτονται και κατοικούν, τα πιο τολμηρά μας όνειρα, διατυπώνονται οι πιο δυνατές επιθυμίες, ιχνηλατούνται τα πιο ακραία θέλω, αποκωδικοποιούνται οι καλά κρυμμένες επιθυμίες περιγράφονται με ενάργεια κάθε λογής συμβολισμοί .Κάπως έτσι στρώνεται με ροδοπέταλα «η Βασιλική οδός προς το Ασυνείδητο αλλά και το Υποσυνείδητο του Ποιητή». Και όλα αυτά με τα μάτια ανοιχτά. Η εγκοίμηση δεν είναι καν απαραίτητη, ενώ για την επώαση αρκεί η μαγική δύναμη της λέξης, της νεολεξίας, των δόκιμων ή αδόκιμων συνειρμών, της ρίμας ή του ελεύθερου στίχου και φυσικά τα ερεθίσματα, βιωματικά ή όχι δεν έχει σημασία, που είναι πάντα εκεί έξω και σε καλούν να τα μετουσιώσεις σε λεκτικό ερέθισμα, σε φραστική πρόκληση, σε σκαλιά που οδηγούν τους αναγνώστες στο Ασυνείδητό σου. Βασική προϋπόθεση είναι να καταφέρεις να αφαιρέσεις κάθε λογής φίλτρο που μπορεί να απομαγεύσει το «όνειρο» , να το αφυδατώσει ,να το αποστερήσει από την ορμή και το πηγαίο του, τη μοναδικότητα, την ειλικρίνεια , την ευρηματικότητα του νοήματος. Γιατί πολύ εύκολα , είναι αλήθεια, μπορούν να φυτρώσουν ανάμεσα στη ροή της έμπνευσης και στις γραμμές της αποτύπωσης πλείστα όσα φίλτρα και να στραπατσάρουν το όνειρο. Φίλτρα κοινωνικά , επαγγελματικά, προσωπικών σχέσεων , καθωσπρεπισμού, πολιτικά κλπ.
Να γιατί ετούτη η συλλογή ποιημάτων , που πλέκει τη νοσταλγία, την προσμονή και το ανέφικτο και τα κάνει νήμα ζωής και ύπαρξης δεν θα μπορούσε παρά να έχει τον τίτλο « Άφιλτρα , σέρτικα όνειρα». Μιλάει για εκείνα τα πηγαία ,ελεύθερα , αχαλίνωτα και αναίτια κάποιες φορές, αλλά άφιλτρα και πάντα σέρτικα όνειρα ( η λέξη sert από τα Τούρκικα ) σαν τα παλιά τσιγάρα τα σκληρά με τον ουρανίσκο και τα βαριά στη μύτη. Δυνατά κι αψιά με το φαίνεσθαι και τις συμβάσεις, γιατί το χαρμάνι τους συνδιαλέγεται αποκλειστικά με το θυμικό και τίποτα άλλο. Αναγκαία για μια μέχρις εσχάτων καταβύθιση, μια ελεύθερη, άπνοη κατάδυση στο υποσυνείδητο με μόνο και μοναδικό εφόδιο το οξυγόνο της υπαρξιακής ανησυχίας και της νοοδοτικής αναζήτησης. Γιατί η ζωή είναι κίνητρο και ο έρωτας άλλοθι. Η απόρριψη φυλακή. Η δυστυχία σοκ και η ευτυχία μπάρκο. Πανιά οι λέξεις. Η ποίηση ονειροβασία, μέθη και ταξίδι.
