Την ερχόμενη εβδομάδα, 16 με 20 Δεκεμβρίου, πρόκειται να πραγματοποιηθεί στην Αθήνα εργαστηριακός έλεγχος σε έλαια σιλικόνης από υπαλλήλους του Γενικού Χημείου του Κράτους (ΓΧΚ) στο πλαίσιο της έρευνας του καθηγητή χημικού-μηχανικού του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου για τη φωτιά που ακολούθησε της σύγκρουσης των δύο αμαξοστοιχιών στα Τέμπη το βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου του 2023 όπου έχασαν τη ζωή τους 57 άνθρωποι.
Ο καθηγητής είχε λάβει εντολή τον περασμένο Μάρτιο από τον εφέτη ανακριτή που χειρίζεται την υπόθεση, αφού μελετήσει τα σχετικά στοιχεία της δικογραφίας να απαντήσει στο ερώτημα αν τα έλαια σιλικόνης των μετασχηματιστών των ηλεκτραμαξών των αμαξοστοιχιών έπαιξαν ρόλο στη φωτιά, να εξηγήσει την πυρόσφαιρα που δημιουργήθηκε αλλά και τον μηχανισμό με τον οποίο αυτή εκδηλώθηκε.
Η φωτιά, μαζί με το φορτίο της εμπορικής, είναι το σκέλος της υπόθεσης που ακόμα και σήμερα, δύο σχεδόν χρόνια μετά την πολύνεκρη σύγκρουση, εξακολουθεί να προβληματίζει συγγενείς που έχασαν τους ανθρώπους τους από τη φωτιά. Οι συγγενείς αμφισβητούν τα συμπεράσματα των δικαστικών πραγματογνωμόνων ότι δηλαδή τα έλαια σιλικόνης έπαιξαν ρόλο στη φωτιά, και κάνουν λόγο για χημικές ουσίες που μετέφερε η εμπορική αμαξοστοιχία.
Θυμίζουμε πως στην δικαστική πραγματογνωμοσύνη αναφέρονταν ότι: “ταυτόχρονα με την αρχική λάμψη της σύγκρουσης έχουμε μια πρώτη ηλεκτρική εκκένωση που προκλήθηκε από την σύγκρουση της ηλεκτράμαξας της επιβατικής αμαξοστοιχίας με την κολώνα μέσης τάσης της γραμμής καθόδου, η οποία ακολουθείται από μια δεύτερη και μεγαλύτερη ηλεκτρική εκκένωση που προκλήθηκε από την σύγκρουση της ηλεκτράμαξας της εμπορικής αμαξοστοιχίας με την κολώνα μέσης τάσης της γραμμής ανόδου.
Στη συνέχεια, έχουμε την δημιουργία εστίας και την ανάφλεξη του σπρέι λαδιού των μετασχηματιστών τόσο της επιβατικής όσο και της πρώτης εμπορικής ηλεκτράμαξας εξαιτίας της δεύτερης ηλεκτρικής εκκένωσης.
Η φωτιά, στη συνέχεια, ακολούθησε την πορεία των μετασχηματιστών των δύο ηλεκτραμαξών μέσω του νέφους του ελαίου σιλικόνης που υπήρχε ήδη στον αέρα και κατέληξε να καίει το έλαιο σιλικόνης που είχε απομείνει στους μετασχηματιστές με την δημιουργία δύο εστιών. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι το σπρέι ελαίου (3x2400kg=7200kg ελαίου!) των τριών μετασχηματιστών των ηλεκτραμαξών, εξαπλώθηκε παντού και “κάλυψε” όλα τα αντικείμενα σε μεγάλη έκταση γύρω από την σύγκρουση, όπως και αποδεικνύεται παρακάτω από τα αποτελέσματα των αναλύσεων του Γενικού Χημείου του Κράτους. Η ηλεκτράμαξα της εμπορικής κατέληξε στον τοίχο του δρόμου, με αποτέλεσμα η φωτιά του μετασχηματιστή αυτής να κάψει το υπόλοιπο έλαιο και στη συνέχεια να σβήσει, αφού δεν υπήρχε άλλη καύσιμη ύλη πέρα από τα μεταλλικά εξαρτήματα της ηλεκτράμαξας.
Η ηλεκτράμαξα της επιβατικής μαζί με τον φλεγόμενο μετασχηματιστή της, κατέληξε στο πρανές της σιδηροδρομικής γραμμής, όπου πάνω και δίπλα από αυτή κατέληξαν και τα συντρίμμια των βαγονιών 1 της πρώτης θέσης και του κυλικείου, όπως επίσης και το βαγόνι 2, τα οποία λόγω των υλικών κατασκευής τους (υφασμάτινα καθίσματα, ξύλινη επένδυση στα πλαϊνά και στο πάτωμα, αφρολέξ καθισμάτων, πολυεστερικές κουρτίνες) ξεκίνησαν να καίγονται, προκαλώντας έτσι την πυρκαγιά”.
Το συμπέρασμα λοιπόν αυτό αμφισβητήθηκε από οικογένειες με την πρώτη επίσημη αντίδραση να έρχεται από την Επιτροπή Διερεύνησης Ανεξάρτητων Πραγματογνωμόνων Οικογενειών (ΕΔΑΠΟ).
Άγνωστη χημική ουσία
Σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν σε ΜΜΕ στην Αθήνα τον Αύγουστο του 2023, τα μέλη της ΕΔΑΠΟ ανέφεραν ως αιτία για τη φωτιά την “ανάφλεξη άγνωστης καύσιμης ύλης”.
Λίγους μήνες πριν είχε παραδοθεί στον εφέτη ανακριτή η δικαστική πραγματογνωμοσύνη στην οποία συμπεριλαμβανόταν και οι αναλύσεις του ΓΧΚ από τα δείγματα που ελήφθησαν στα τέλη Μαρτίου του ‘23 από το σημείο της σύγκρουσης στα Τέμπη και από τα συντρίμμια των τρένων που φυλάσσονται στο Κουλούρι.
Σ’ αυτή την ανάλυση αναφέρεται η ύπαρξη χημικών σε μικρή ποσότητα όπως είναι το ξυλόλιο για το οποίο επισημαίνεται ότι είναι οργανικός διαλύτης και μπορεί να αποτελεί συστατικό των χρωμάτων ή να προκύψει από την καύση ορισμένων πλαστικών.
Το ξυλόλιο ήταν αυτό που τράβηξε την προσοχή της ΕΔΑΠΟ καθώς όπως ανέφερε στη larissanet σε παλαιότερο ρεπορτάζ ο Μηχανολόγος – Αεροναυπηγός Μηχανικός, Πραγματογνώμονας Ατυχημάτων και ένας εκ των μελών της επιτροπής κ. Κώστας Λακαφώσης: «Το ξυλόλιο είναι μια ουσία συγκεκριμένη και βρέθηκε σε επτά διαφορετικά σημεία που δεν δικαιολογούνται. Από τα εφτά σημεία που βρέθηκε, τα 3-4 είναι στο χώμα». Όπως είχαμε αναφέρει τότε, το γεγονός ότι η χημική ουσία εντοπίστηκε και στο χώμα ήταν το πιο σημαντικό στοιχείο για τον κ. Λακαφώση καθώς αυτό σήμαινε ότι εκεί δεν ήρθε σε επαφή με άλλους χημικούς παράγοντες.
Από εκείνο το σημείο και έπειτα ξεκίνησε η πίεση από συγγενείς προς τις ανακριτικές αρχές για νέα δειγματοληψία και πράγματι τον Οκτώβριο του 2023 θα πραγματοποιηθεί δεύτερη δειγματοληψία στο σημείο της σύγκρουσης και στα συντρίμμια. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων που παραδόθηκαν στις ανακριτικές αρχές τον περασμένο Δεκέμβριο δεν έδειξαν κάτι.
«Αρκετοί και από τους συγγενείς είχαν την ελπίδα ότι θα βρούμε πολύ ή και περισσότερο ξυλόλιο. Εμείς αντιθέτως είχαμε την ανάποδη ελπίδα που ευτυχώς επιβεβαιώθηκε. Αν βρίσκαμε πολύ ξυλόλιο θα μπορούσε κάποιος να πει ότι είναι η ρύπανση της περιοχής, η όξινη βροχή, κάτι από την εθνική οδό, οτιδήποτε.
Το ότι στις 25 Δεκεμβρίου δεν βρέθηκε πουθενά ξυλόλιο στα ίδια εφτά σημεία, ήταν η επιβεβαίωση ότι ήταν όντως αληθινή η πρώτη μέτρηση και το εύρημα. Αφού δεν εντοπίστηκε, σημαίνει ότι η προηγούμενη μέτρηση έχει γίνει σωστά. Εμείς πανηγυρίσαμε όταν δεν βρήκαμε τίποτα» μας ανέφερε τότε ο κ. Λακαφώσης σχετικά με τα αποτελέσματα της δεύτερης δειγματοληψίας.
Σε εκείνο το χρονικό σημείο το κεφάλαιο “φωτιά” φαινόταν να είχε κλείσει. Ωστόσο παραμονές της πρώτης “μαύρης” επετείου θα έρθει η παρέμβαση της εισαγγελέως του Αρείου Πάγου για να ανατρέψει τα δεδομένα.
Νέος κύκλος ερευνών
Στις 27 Φεβρουαρίου του 2024 η κα Γεωργία Αδειλίνη στην εισαγγελική της παραγγελία προς την Εισαγγελία Εφετών Λάρισας αφού επισημαίνει τις καταγγελίες συγγενών για χημικές ουσίες, ζητά να “ερευνηθεί και να απαντηθεί, μετά από αξιολόγηση, κατά την κρίση σας, κάθε ισχυρισμός και καταγγελία, που προβάλλεται από συγγενείς θυμάτων ή θύματα και τους συνηγόρους τους, ώστε το πέρας της ανάκρισης να μην αφήσει ουδεμία αμφιβολία ως προς το ότι οι εισαγγελικές και ανακριτικές αρχές διερεύνησαν κάθε πτυχή της υπόθεσης, επιτελώντας στο ακέραιο το καθήκον τους”.
Νωρίτερα είχε δει το φως της δημοσιότητας η Τεχνική Έκθεση του διορισμένου από οικογένειες Τεχνικού Συμβούλου, Ειδικού Πραγματογνώμονα σε θέματα πυρκαγιών, κ. Βασίλειου Κοκοτσάκη και της ομάδας του όπου ανέφερε ως αιτία για τη φωτιά χημικές ουσίες που μετέφερε η εμπορική αμαξοστοιχία.
Στα μέσα Μαρτίου λοιπόν και στο πλαίσιο της εισαγγελικής παραγγελίας ο εφέτης ανακριτικής αναθέτει στον καθηγητή του ΕΜΠ τη σύνταξη στην ουσία μιας πραγματογνωμοσύνης για τη φωτιά. Έκτοτε ο χρόνος περνούσε και ο καθηγητής δεν είχε ολοκληρώσει το πόρισμα του μέχρι που τον περασμένο Σεπτέμβριο για πρώτη φορά θα ζητήσει να ληφθεί δείγμα ελαίου σιλικόνης από μετασχηματιστή ηλεκτράμαξας που φυλάσσεται στο Κουλούρι.
Πάνω σ’ αυτό το δείγμα λοιπόν θα διεξαχθεί ο εργαστηριακός έλεγχος την ερχόμενη εβδομάδα προκειμένου να διαπιστωθεί σύμφωνα με πληροφορίες το flash point του ελαίου σιλικόνης. Πως δηλαδή θα συμπεριφερθεί το έλαιο σε συγκεκριμένη θερμοκρασία.
Να σημειωθεί πως στη δικαστική πραγματογνωμοσύνη στα συμπεράσματα του ΓΧΚ επισημαίνονταν για τα έλαια σιλικόνης ότι χρησιμοποιούνται σε μετασχηματιστές όταν είναι κρίσιμη η αποφυγή πυρκαγιών γιατί έχουν υψηλότερο σημείο ανάφλεξης από τα ορυκτέλαια. Το σημείο ανάφλεξης του συγκεκριμένου ελαίου αναφέρεται μεγαλύτερο από 300 βαθμούς κελσίου. Επίσης στα έλαια σιλικόνης κατά την έκθεσή τους σε ηλεκτρική εκκένωση με σπινθήρα παρατηρείται παραγωγή αερίων όπως υδρογόνο και μεθάνιο τα οποία είναι εξαιρετικά εύφλεκτα.
Τα συμπεράσματα που θα προκύψουν λοιπόν από τον επερχόμενο εργαστηριακό έλεγχο θα τεθούν υπόψη του καθηγητή του ΕΜΠ προκειμένου να ολοκληρώσει το πόρισμά του και να το παραδώσει στη συνέχεια στον εφέτη ανακριτή για τον οποίο θυμίζουμε ότι πρόσφατα τέθηκε ζήτημα αντικατάστασής του από συγγενείς θυμάτων.
Συγκεκριμένα η κα Μαρία Καρυστιανού στο αίτημα που κατέθεσε στον Άρειο Πάγο, το οποίο εν συνεχεία διαβιβάστηκε στην Εισαγγελία Εφετών Λάρισας και κατόπιν στο Συμβούλιο Εφετών που το απέρριψε, ανέφερε πως ο εφέτης ανακριτής αγνοεί κρίσιμες τεχνικές εκθέσεις για τη φωτιά όπως είναι αυτή του κ. Κοκοτσάκη και εσχάτως του Καθηγητή Πανεπιστημίου του Texas A&M University κ. Faisal Khan όπου αναφέρει την καύση εύφλεκτων υδρογονανθράκων ως αιτία για τη φωτιά
Οι επόμενες ενέργειες της ΕΔΑΠΟ
Ανεξάρτητα από τα συμπεράσματα του καθηγητή του ΕΜΠ, τα μέλη της ΕΔΑΠΟ ετοιμάζουν τις επόμενες κινήσεις τους γύρω από το θέμα της φωτιάς. Κινήσεις που έχουν να κάνουν με τη χρήση της Υπολογιστικής Ρευστοδυναμικής (Computational Fluid Dynamics, CFD), ενός μοντέλου δηλαδή προσομοίωσης σεναρίων σχετικά με την ανάφλεξη και την φωτιά.
Συγκεκριμένα όπως αναρτήθηκε πρόσφατα στον ιστότοπο της ΕΔΑΠΟ: “Αντιλαμβανόμενη την δυσκολία απόδειξης και την αδυναμία αντικειμενικής αξιολόγησης από τις ανακριτικές και δικαστικές αρχές διαφορετικών τεχνικών εκθέσεων από διαφορετικές πηγές, η ΕΔΑΠΟ έχει προχωρήσει εδώ και αρκετούς μήνες σε εκτεταμένη έρευνα μέσω Υπολογιστικής Ρευστοδυναμικής (Computational Fluid Dynamics, CFD) έτσι ώστε να γίνει προσομοίωση κάθε πιθανού σεναρίου σχετικά με την ανάφλεξη και την καύση που έχει αποτυπωθεί στις τρεις κάμερες που έχουν καταγράψει το γεγονός από τρεις διαφορετικές οπτικές γωνίες.
Η σχετική έρευνα θα κατατεθεί στον φάκελο της δικογραφίας στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, όταν θα έχει ολοκληρωθεί και η αξιολόγηση και πιστοποίηση της μεθοδολογίας από ανεξάρτητους επιστημονικούς φορείς υψηλού κύρους”.
Θυμίζουμε πως μέχρις στιγμής οι κατηγορούμενοι στην υπόθεση είναι 41 εκ των οποίων οι εφτά διώκονται για τις παρεμβάσεις στο χώρο της σύγκρουσης λίγες ώρες και μέρες μετά το συμβάν. Σ’ αυτή την επτάδα συμπεριλαμβάνονται και τρεις προανακριτικοί υπάλληλοι της πυροσβεστικής που διώκονται για παράβαση καθήκοντος σχετικά με την έρευνα τους για τη φωτιά.
Πηγή: larissanet.gr – Κωνσταντίνος Κοντοκώστας
