Στην Κάρλα οι κίνδυνοι της εδαφικής βιοποικιλότητας είναι εκτεταμένοι. Οι πλημμύρες που συνέβησαν στη Θεσσαλία και ιδιαίτερα στην περιοχή της Κάρλας προκάλεσαν σημαντική απώλεια της εδαφικής βιοποικιλότητας, η οποία πρέπει να αποκατασταθεί προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα του εδάφους και να ανακτηθούν οι λειτουργίες του.
Σε σημερινή ημερίδα με θέμα «Οικοσύστημα Κάρλας: Για μια βιώσιμη διαχείριση της βιοποικιλότητας», που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών (ΕΝΑ) στο ΤΕΕ Μαγνησίας, επισημάνθηκε από επιστήμονες πως η οικολογική σημασία της λίμνης της Κάρλας όσο και ο αντιπλημμυρικός σχεδιασμός για την εξασφάλιση της ασφάλειας των κατοίκων της Θεσσαλίας και της περιουσίας τους, δεν μπορεί να έρχεται σε δεύτερη μοίρα όταν ο πολιτικός καιροσκοπισμός και τα οικονομικά συμφέροντα αποτελούν προτεραιότητα για τις εκάστοτε κυβερνήσεις και Ανεξάρτητες Αρχές.
Η λίμνη Κάρλα άδειαζε το νερό της στο Αιγαίο μέσα από καταβόθρες σε καρστικά πετρώματα, οι οποίες επικοινωνούσαν με τη θάλασσα. Σήμερα αυτές έχουν φράξει εξαιτίας των παρεμβάσεων στη λίμνη και η οικολογική παρακμή που υφίσταται είναι έκδηλη ποικιλοτρόπως, με ραγδαία πτώση της υπόγειας υδροφορίας, υποβάθμιση της τοπικής χλωρίδας και πανίδας, ρύπανση του Παγασητικού κόλπου και εμφάνιση φυτοπλαγκτού, ενώ και το μικροκλίμα της έχει πλέον αποσταθεροποιηθεί.
Ο Χρίστος Τσαντήλας, Δρ. Γεωπόνος Εδαφολόγος τέως Διευθυντής Ινστιτούτου Χαρτογράφησης Εδαφών:
Φυσικά, οι αρνητικές αυτές επιπτώσεις δεν θα μπορούσαν να αφήσουν ανεπηρέαστες και τις ανθρώπινες ενέργειες και υποδομές, όπως η πληρότητα των αποθεμάτων σε νερό των αγροτικών γεωτρήσεων της περιοχής, η στιβαρότητα του εδάφους στο οποίο ανεγείρονται μέχρι και σήμερα νέα κτίρια, ενώ η μόλυνση των νερών του Παγασητικού έχει βαρύτατες επιπτώσεις και στην αλιεία και στην τοπική ιχθυαγορά, όπως φάνηκε το καλοκαίρι.
Η Διαχείριση της βιοποικιλότητας της Κάρλας και των οικοσυστημάτων της ανατολικής Θεσσαλίας αναλύθηκαν μεταξύ άλλων επιστημόνων από τον καθηγητή κ. Θανάση Σφουγγάρη που τόνισε πως το οικοσύστημα βρίσκεται σε μια σχετικά καλή κατάσταση, αλλά απειλείται από σειρά παραγόντων και δραστηριοτήτων. Μερικές από αυτές είναι η μακροχρόνια χρήση γεωργικών φαρμάκων και λιπασμάτων και οι άλλες εντατικές γεωργικές πρακτικές, η αυξομείωση της στάθμης του ταμιευτήρα, η γενικότερη διαχείριση του νερού, ορισμένες χρήσεις γης κ.α.
Θ. Σφουγγάρης, Καθηγητής Τμήματος Γεωπονίας, Φυτικής Παραγωγής και Αγροτικού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας:
Ωστόσο, η ευημερία της τοπικής κοινωνίας, παραγωγών και κατοίκων, περνάει μέσα από τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, λόγω των σημαντικών οικοσυστημικών υπηρεσιών που παράγει το οικοσύστημα της ευρύτερης περιοχής, ορισμένες από τις οποίες μπορούν να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη ήπιου τουρισμού και τη στήριξη της γεωργικής παραγωγής από τη βιοποικιλότητα (επικονιαστές, κιρκινέζι, αρπακτικά είδη των καλλιεργειών).
Δημήτριος Μιχαλάκης, Προϊστάμενος Μονάδας Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Θεσσαλίας του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ):
Για το φαινόμενο των νεκρών ψαριών στον Παγασητικό Κόλπο, μίλησαν οι Δρ Βασιλεία Αρτεμιάδου, Δρ Άννα Νικολαΐδου και Δρ Σοφία Χριστοφόρου και αναφέρθηκαν στην επιχειρησιακή Δράση του Σώματος Επιθεώρησης Βορείου Ελλάδος του ΥΠΕΝ.
Τόνισαν πως οι αυτοψίες επικεντρώθηκαν σε τμήμα του δικτύου των τάφρων/ καναλιών στην ανατολική θεσσαλική πεδιάδα, στον ταμιευτήρα της Κάρλας, στις ακτές του Παγασητικού Κόλπου και σε χειμάρρους στον Βόλο, καθώς και στον χώρο ταφής των νεκρών ψαριών.
Στην πρώτη αυτοψία εντοπίστηκαν νεκρά ψάρια στην αποστραγγιστική τάφρο Τ1 και στο δίκτυο των χειμάρρων που καταλήγουν στον Παγασητικό Κόλπο, ενώ στις επόμενες αυτοψίες διαπιστώθηκε ότι είχε σχεδόν ολοκληρωθεί ο καθαρισμός των ακτών του Παγασητικού Κόλπου και των χειμάρρων από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Το Τμήμα Επιθεώρησης Περιβάλλοντος διερευνά ακόμα τη σύνδεση του φαινομένου των νεκρών ψαριών με την αποστράγγιση της ανατολικής θεσσαλικής πεδιάδας μετά την κακοκαιρία Daniel τον Σεπτέμβριο 2023.
Εκτατική κτηνοτροφία
Στην εκτατική κτηνοτροφία κι ειδικότερα σε προκλήσεις, προβλήματα, προοπτικές και η αναμενόμενη εκπόνηση των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης, αναφέρθηκε ο κ. Ιωάννης Καζόγλου Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου και Σχεδιασμού, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Σε περιοχές όπως η Κάρλα, οι ανθρώπινες δραστηριότητες, του πρωτογενή κυρίως τομέα, καλούνται να συμβάλουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και η βιοποικιλότητα να αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας. Παραδείγματα για τον τρόπο επίτευξης αυτού του σκοπού υπάρχουν πολλά. Σε αυτό το εγχείρημα, η εκτατική κτηνοτροφία μπορεί να συμβάλλει τα μέγιστα, όμως τα προβλήματα του κλάδου τα τελευταία χρόνια – σε συνδυασμό με παγιωμένες αρνητικές νοοτροπίες για τα επαγγέλματα της υπαίθρου στην Ελλάδα – διογκώνονται και περισσότερο αποτρέπουν την παραμονή των επαγγελματιών και την προσέλκυση νέων ανθρώπων σε αυτήν, παρά καθιστούν το επάγγελμα προσφιλές. Λύσεις υπάρχουν, και μεταξύ αυτών κυρίαρχη θέση έχουν (α) οι προβλέψεις της ΚΑΠ, (β) η χρήση αυτόχθονων φυλών αγροτικών ζώων, και (γ) η εκπόνηση των Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης. Οι πρώτες θα πρέπει να γνωστοποιούνται έγκαιρα ώστε να μπορούν οι κτηνοτρόφοι και γεωργο-κτηνοτρόφοι να προγραμματίσουν τη λειτουργία των επιχειρήσεών τους για την επόμενη επταετία, η δεύτερη θα πρέπει να γίνει με πιο συστηματικό τρόπο και με ξεκάθαρη στόχευση στη γενετική βελτίωση για την αύξηση των αποδόσεων, και η τρίτη για να μπει επιτέλους μια τάξη στη «Περιφέρεια των μόνιμων βοσκοτόπων» της ΚΑΠ, κατά την οποία το πραγματικό βόσκον ζωικό κεφάλαιο κάθε περιοχής (μόνιμο και μετακινούμενο) θα καταγράφεται στα πραγματικά βοσκοτοπικά πολύγωνα που χρησιμοποιεί. Μέσα από αυτά, και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις για τις χρήσεις γης και τα προστετευτέα αντικείμενα, θα μπορούσαμε π.χ. τα επόμενα χρόνια να δούμε κοπάδι ελληνικών νεροβούβαλων να αξιοποιεί τα υγρολίβαδα της Κάρλας προς όφελος της βιοποικιλότητας και της τοπικής αγροτικής οικονομίας.
