Για τους αισιόδοξους, η Ημέρα της Γης είναι μια ευκαιρία να τιμήσουν τον πλανήτη που μας φιλοξενεί, να κάνουν πιο βιώσιμες επιλογές στην καθημερινότητά τους και να απαιτήσουν πιο δυναμικά την ουσιαστική προστασία του. Για τους πιο πεσιμιστές, είναι απλά άλλη μια μέρα που καθιερώθηκε ώστε εταιρείες και πολιτικοί να προωθούν ένα “καλό πρόσωπο” για τους εαυτούς τους κι ένα προφίλ που σέβεται το περιβάλλον, και πιθανώς να δίνουν μεγάλες υποσχέσεις που δεν θα τηρήσουν.
Τι ισχύει όμως; Όπως στα περισσότερα θέματα, η αλήθεια είναι κάπου στη μέση. Η ημέρα αυτή καθιερώθηκε ώστε να παρακινήσει όλο και περισσότερους σε δράση και να αναδείξει σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα. Και όντως, χιλιάδες πολίτες και φορείς πιέζουν και διαδίδουν την άμεση ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος. Από την άλλη, είναι αλήθεια ότι τέτοιες παγκόσμιες ημέρες χρησιμοποιούνται ως “πυροτεχνήματα” για να διαφημίσουν ιθύνοντες, εταιρείες κ.ά., το πόσο “πράσινοι” είναι. Επίσης, συχνά “γιορτάζουμε” αυτή τη μέρα, όμως το θέμα είναι τι κάνουμε για τον πλανήτη και τη ζωή σε αυτόν τις υπόλοιπες 364 μέρες του χρόνου, μιας και η προσπάθεια για την προστασία του είναι ένας καθημερινός αγώνας.
Αυτό που χρειάζεται είναι να γίνει το κλισέ “κάθε μέρα είναι Ημέρα της Γης” πράξη, μέσα από ουσιαστικές δεσμεύσεις κι όχι λύσεις οι οποίες ναι μεν αποτελούν καλές πρωτοβουλίες ή θεωρίες, αλλά δεν θέλουν να ταράξουν και πολύ τα νερά και να “ξεβολέψουν” τα συμφέροντα. Παρόλο που η κλιματική κρίση γίνεται όλο και πιο έντονη, τα μέτρα για την αντιμετώπισή της έρχονται αργά και βασανιστικά. Δισεκατομμύρια ευρώ που σπαταλούνται σε επενδύσεις έργων ορυκτών καυσίμων και ψευδολύσεων όπως η πυρηνική ενέργεια ή η αντιστάθμιση άνθρακα οφείλουν να κατευθυνθούν προς τη δίκαιη ενεργειακή μετάβαση, τον μετριασμό και την προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Το ίδιο κρίσιμο είναι το θέμα της ρύπανσης και της κατάρρευσης της βιοποικιλότητας, ενώ οι διοργανωτές των εκδηλώσεων για την Ημέρα της Γης παγκοσμίως έχουν ορίσει για φέτος ως θέμα το “Ο πλανήτης εναντίον των πλαστικών”. Κι αυτό γιατί πολύ απλά, η κλίμακα της πλαστικής ρύπανσης, που κατακλύζει πόλεις, θάλασσες και δάση και καταστρέφει τη βιοποικιλότητα, έχει φτάσει σε επίπεδα που καμία ανακύκλωση δεν είναι αρκετή για να σώσει την κατάσταση.
Μια μέρα μετά, στις 23 Απριλίου, ξεκινά ο τέταρτος γύρος διαπραγματεύσεων του ΟΗΕ για μια Παγκόσμια Συνθήκη για τα Πλαστικά στον Καναδά. Μπορεί να ακούγεται κάτι τεχνικό και βαρετό, όμως έχει προοπτική να φέρει αυστηρές, δεσμευτικές νομοθεσίες σε διεθνές και εθνικό επίπεδο που θα αναγκάζουν τις εταιρείες να μειώσουν δραστικά την παραγωγή του περιττού πλαστικού μιας χρήσης και να στραφούν σε βιώσιμες επιλογές για τις συσκευασίες τους. Επίσης, οι κυβερνήσεις και οι τοπικές αρχές θα αναγκαστούν να εφαρμόζουν τις νομοθεσίες αυτές και να προσφέρουν πραγματικά βιώσιμες επιλογές στους πολίτες.
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το πρόγραμμα “Ραντεβού στις βρύσες”, το οποίο έχει στόχο να εξασφαλιστεί πόσιμο νερό παντού και πρόσβαση σε ένα επαρκές δίκτυο κοινόχρηστων βρυσών για όλους. Μέσα από το πρόγραμμα και με τη βοήθεια των πολιτών, γίνεται καταγραφή των δημόσιων βρυσών στη χώρα (λειτουργικών και μη) και γίνεται προσπάθεια ώστε οι δημοτικές αρχές να εφαρμόσουν την ήδη υπάρχουσα νομοθεσία, που λέει ότι οι δήμοι είναι υποχρεωμένοι να παρέχουν δωρεάν πόσιμο νερό σε κοινόχρηστους χώρους.
Αντί επιλόγου, μια σημείωση σχετικά με την προστασία των θαλασσών. Πριν λίγες ημέρες, ολοκληρώθηκε στην Αθήνα η 9η Διεθνής Διάσκεψη “Our Ocean”, όπου πολιτικοί και φορείς από δεκάδες χώρες βρέθηκαν ώστε να συμφωνήσουν σε ένα πλαίσιο παγκόσμιας στρατηγικής για την προστασία της θάλασσας. Η ελληνική κυβέρνηση έδωσε 21 συγκεκριμένες δεσμεύσεις, που αφορούν σε θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές, βιώσιμη αλιεία, απανθρακοποίηση των νησιών, καταπολέμηση της πλαστικής ρύπανσης κ.α. Θα παρακολουθούμε την εξέλιξη υλοποίησής τους και ελπίζουμε ότι θα τις δούμε να γίνονται σύντομα πραγματικότητα.
*Σμαράγδα Σκούλου, τμήμα Επικοινωνίας, ελληνικό γραφείο Greenpeace
