Μπορεί μια παράσταση να… ξεκινήσει πόλεμο στα θεμέλια του πολιτισμού της Ελλάδας;
Δεν χρειάστηκε πολύ φέτος. Ήδη από την δεύτερη εβδομάδα των παραστάσεων της Επιδαύρου ξεκίνησε η καθιερωμένη συζήτηση περί του ποιος έχει δικαίωμα να παίζει και να σκηνοθετεί στο αρχαίο θέατρο.
Πρόκειται για συζήτηση περί σεβασμού του χώρου, του αρχαίου θεάτρου και, συνεπώς, ολόκληρου του πολιτισμού της χώρας μας.
Φέτος, αφορμή στάθηκε η παράσταση «Σφήκες», μια ελεύθερη διασκευή της Λένας Κιτσοπούλου, βασισμένη στο έργο του Αριστοφάνη.
Πέρσι, μια παρόμοια συζήτηση ξεσήκωσε η παράσταση «Αντιγόνη» με τον Βασίλη Μπισμπίκη, την Έλλη Τρίγγου και τη Δανάη Μιχαλάκη, σε σκηνοθεσία Τσεζάρις Γκραουζίνις, ενώ το 2021 η ίδια συζήτηση είχε ξεκινήσει για την παράσταση «Ιππείς» του Κωνσταντίνου Ρήγου, στην οποία ο Κώστας Κόκλας εμφανιζόταν με ένα πράσινο πέος σε στύση καθ΄ όλη τη διάρκεια της παράστασης.
Αφορμή για τέτοιου είδους συζητήσεις δίνονται κάθε χρόνο από τις επιλογές του Φεστιβάλ Αθηνών με του πολέμιους να χωρίζονται σε δύο στρατόπεδα: αυτούς που ισχυρίζονται πως η Επίδαυρος δεν πρέπει να δίνεται σε όποιον κι όποιον και πως οι παραστάσεις πρέπει να σέβονται κάποια όρια και στην απέναντι όχθη αυτοί που ισχυρίζονται ότι κάθε πείραμα είναι αποδεκτό και κρίνεται εκ του αποτελέσματος.
Η επιλογή της Λένας Κιτσοπούλου ξεσήκωσε συζητήσεις από την ανακοίνωση κιόλας του προγράμματος της φετινής Επιδαύρου με τη συζήτηση αυτή να «φουντώνει» σήμερα, αφότου δηλαδή ολοκληρώθηκαν οι παραστάσεις στο αρχαίο θέατρο.
Μάλιστα, οι πιο ακραίες φωνές κάνουν λόγο ακόμα και για παραίτηση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, αλλά και των υπευθύνων του Φεστιβάλ Αθηνών και όλων όσοι είχαν σχέση με το ανέβασμα της εν λόγω παράστασης.
Τελικά, ποιος πρέπει να παίζει στην Επίδαυρο;
Η απάντηση σε αυτό έρχεται μέσα από μία άλλη ερώτηση: «Ποιος είναι αυτός που θα αποφασίσει ότι κάποιος δεν πρέπει να παίξει στην Επίδαυρο;»
Για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή κανείς μας δεν ήταν εκεί ώστε να μπορεί να ξέρει πώς ήταν οι παραστάσεις την εποχή του Αριστοφάνη, του Ευρυπίδη, του Σοφοκλή και πάει λέγοντας.
Πώς μπορούμε, λοιπόν, να ξέρουμε ποια εκδοχή είναι πιο κοντά στην πραγματική, αυτή δηλαδή των αρχαίων προγόνων μας, ώστε να κρίνουμε ότι κάτι προσβάλλει το θέατρο της Επιδαύρου;
Πόσες φορές έχουμε δει πολύ βαριά ονόματα του ελληνικού θεάτρου, είτε σκηνοθέτες, είτε ηθοποιούς να να ανεβάζουν «τέρατα» στην Επίδαυρο;
Άλλωστε, τα πάντα κρίνονται εκ του αποτελέσματος.
Θα έλεγε κανείς, άραγε, στον Σπύρο Ευαγγελάτο δεν μπορείς να ανεβάσεις παράσταση στην Επίδαυρο, επειδή οι τελευταίες σου δουλειές ήταν κακές;
Η Λένα Κιτσοπούλου στην Επίδαυρο…
Τελικά το Φεστιβάλ Αθηνών το πήρε φέτος το ρίσκο και πρότεινε στην Λένα Κιτστοπούλου να ανεβάσει την παράσταση «Σφήκες».
Εκείνη δέχτηκε και -προς τιμήν της- έμεινε πιστή στη φιλοσοφία της, στα θεατρικά της «πιστεύω» και παρουσίασε στην Επίδαυρο αυτό ακριβώς που θα περίμενε κάποιος που έχει δει άλλες παραστάσεις της.
Αυτό σε κάποιους άρεσε και χειροκροτούσαν όρθιοι στο τέλος, ενώ σε κάποιοι άλλοι έφυγαν νωρίτερα φωνάζοντας μάλιστα «αίσχος», «ντροπή» και «μας κακοποιείτε».
Το αν η παράσταση ήταν καλή ή κακή μπορεί (και πρέπει) να κριθεί εκ του αποτελέσματος. Όπως θα κριθεί κάθε άλλη παράσταση που ανέβει και το φετινό καλοκαίρι.
Εν κατακλείδι…
Εν κατακλείδι δικαίωμα να ανεβάζουν παραστάσεις στην Επίδαυρο θα έπρεπε να έχουν όλοι.
Το να ξεκινήσει συζήτηση περί αποκλεισμού κάποιων σκηνοθετών και ηθοποιών από την Επίδαυρο με καλλιτεχνικά κριτήρια είναι λάθος στη βάση της, καθώς δημιουργεί έναν ελιτισμό, ο οποίος δεν πρεσβεύει σε τίποτα το ελληνικό θέατρο.
Κάτι τελευταίο…
Χειρότερο από την Λένα Κιτσοπούλου και την κάθε Λένα Κιτσοπούλου είναι οι θεατές που θεωρούν ότι έχουν δικαίωμα να εξωτερικεύσουν, κατά τη διάρκεια της παράστασης, τα συναισθήματά τους.
Όσο κι αν δεν αρέσει σε κάποιον μια παράσταση έχει το δικαίωμα να σηκωθεί να φύγει, όπως άλλωστε έκαναν εκατοντάδες άνθρωποι και τις δύο μέρες που παίχτηκαν οι «Σφήκες» στην Επίδαυρο.
Ωστόσο, οι λίγοι που θεώρησαν ότι φεύγοντας έπρεπε να φωνάξουν πράγματα όπως «ντροπή» και «αίσχος» θα έπρεπε να ντρέπονται πρώτα απ’ όλα για τους εαυτούς τους και στη συνέχεια για τους ηθοποιούς που βρίσκονται πάνω στη σκηνή κι εκείνη την ώρα δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό για να αποδώσουν όσο αρτιότερα μπορούν ένα κείμενο, ασχέτως αν η παράσταση είναι πολύ κακή. Δεν ευθύνονται εκείνοι για αυτό…
Για έναν ηθοποιό το να βρεθεί στη σκηνή της Επιδαύρου ίσως αποτελεί την κορυφαία στιγμή της καριέρας του και ενδέχεται να μην ξαναβρεθεί ποτέ, κανένας θεατής δεν έχει δικαίωμα να του καταστρέφει εκείνη τη στιγμή.
Και φυσικά ο εν λόγω θεατής ενοχλεί και τους υπόλοιπους, οι οποίοι έχουν πληρώσει εισιτήριο και μπορεί να απολαμβάνουν την εκάστοτε παράσταση.
Και για να ξέρουμε τι λέμε. Ζούμε στον 21ο αιώνα, τα κινητά και κατ’ επέκταση το ίντερνετ είναι η προέκταση του χεριού μας. Δεν χρειάζεται παρά μόνο μια μικρή αναζήτηση λίγων λεπτών προκειμένου να δει κάποιος τι εστί Λένα Κιτσοπούλου πριν κλείσει εισιτήρια για μια παράστασή της, πόσο μάλλον όταν αυτή είναι στην Επίδαυρο.
Κανείς, λοιπόν, δεν έχει το δικαίωμα να λέει ότι έπεσε από τα σύννεφα με αυτό που είδε…
Πηγή: in.gr