Νάνα Μούσχουρη: «Μύθος εγώ; Ω, νο! Εγώ είμαι απλώς μια τραγουδίστρια»

Mου είναι πολύ δύσκολο να διαλέξω τις λέξεις για να ξεκινήσει αυτό το κείμενο. Η Νάνα Μούσχουρη είναι ένα φαινόμενο, και τα φαινόμενα μπορείς να τα νιώσεις, αλλά δύσκολο να τα περιγράψεις. Ακόμα και σήμερα, στα 89 της, σκορπίζει με το ίδιο πάθος πολύτιμες αφορμές για να τη νιώθουμε.

Πάρτε για παράδειγμα το Radio Days. Η συλλεκτική νέα έκδοση που μας παρουσιάζει η ΕΡΤ και η Minos Emi/Universal είναι, όπως χαρακτηριστικά γράφει και ο Φώτης Απέργης (διευθυντής Ραδιοφωνικών Σταθμών της Γενικής Διεύθυνσης Προγράμματος της ΕΡΤ), «ένα ντοκουμέντο φτιαγμένο από ντοκουμέντα». Ένα σπάνιο διπλό άλμπουμ και διπλό βινύλιο με 24 τραγούδια κορυφαίων Ελλήνων συνθετών σε ανέκδοτες μέχρι τώρα ερμηνείες, που ηχογράφησε η Μούσχουρη με την Ορχήστρα Ελαφράς Μουσικής του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας κατά τη δεκαετία του ’50 στα στούντιο του ΕΙΡ. Οι πρώτες ηχογραφήσεις της εντελώς άγνωστης τότε Νάνας για την Ελληνική Ραδιοφωνία, οι οποίες χάρη στην τεχνολογία διασώθηκαν και μπορούμε τώρα να τις απολαύσουμε, δεν αποτελούν μόνο ντοκουμέντα της ιστορίας του ελληνικού τραγουδιού. Οριοθετούν και τη γέννηση ενός μεγάλου αστεριού που έπειτα από λίγα χρόνια θα ταξίδευε το ελληνικό τραγούδι σε όλο τον κόσμο. Τη συναντώ στη γειτονιά της, τη Βουλιαγμένη, εκεί όπου πέρυσι ανακηρύχθηκε επίτιμη δημότης. Έχει μόλις φτάσει στην Ελλάδα από τη Γενεύη, όπου διαμένει μόνιμα με τον σύζυγό της, Αντρέ Σαπέλ. Καθόμαστε σ’ ένα τραπέζι με θέα το απέραντο γαλάζιο, στο οποίο πολλές φορές θα στρέψει το βλέμμα της και θα κοιτάξει σιωπηλή κατά τη διάρκεια της κουβέντας μας.

«Πολυαγαπημένε μου Χάρι, σε ευχαριστώ για όλα» – Το μήνυμα της Νάνα Μούσχουρη για τον Μπελαφόντε

Κυρία Μούσχουρη, να σας εκμυστηρευτώ ότι έχω τρακ. Δεν μιλάς κάθε μέρα με μύθους.

Μύθος εγώ; Ω, νο! Κάποιο λάθος κάνετε. Εγώ είμαι απλώς μια τραγουδίστρια.

Απλώς μια τραγουδίστρια; 

Έχετε δίκιο. Βάλτε μπροστά απ’ το «τραγουδίστρια» και το «ευαίσθητη». Αν δεν ήμουν ευαίσθητη, δεν θα ήμουν τραγουδίστρια.

Δεν είστε και κάτι πολύ παραπάνω; Μια ντίβα της παγκόσμιας μουσικής; Η διεθνής Ελληνίδα που μεσουράνησε στο εξωτερικό; Ένα είδωλο της σκηνής με χιλιάδες τραγούδια; Εκείνη που τραγούδησε σε πολλές γλώσσες και έχει θαυμαστές από την Κορέα μέχρι την Αργεντινή; Δεν είστε
εκείνη που βρέθηκε στην κορυφή των παγκόσμιων πωλήσεων, δίπλα στον Έλτον Τζον, στη Μαντόνα και στους Μπιτλς;

Ακούστε, όλα αυτά που λέτε είναι μια πραγματικότητα, αλλά για να την αποδεχτώ, πάει να πει ότι έχω και μια ορισμένη αυτοπεποίθηση, την οποία ειλικρινά δεν μπορώ με βεβαιότητα να σας πω ότι την έχω βρει ακόμα. Αυτοπεποίθηση δεν είχα ποτέ. Κουράγιο, όμως, είχα πάντα.

Δεν χάσατε ποτέ το κουράγιο σας;

Ποτέ. Υπήρξα θαρραλέα και τολμηρή. Ξέρετε, είμαι παιδί του πολέμου και της Κατοχής. Όταν ως παιδί βρίσκεσαι ξαφνικά μέσα σ’ ένα καταφύγιο, όταν ακούς δίπλα σου να σκάνε βόμβες, όταν βλέπεις κόσμο να χάνει άδικα τη ζωή του, όταν έχεις πεινάσει, αναπτύσσεται ένα θάρρος. Αυτό είναι το κουράγιο που σας λέω. Οι δυσκολίες αυτές με έμαθαν κάτι σημαντικό: σήμερα υπάρχεις, αύριο δεν υπάρχεις.

Αυτή την επίγνωση την είχα και για την καριέρα μου, όχι μόνο για τη ζωή μου. Δεν με αφορούσε να
γίνω η μεγάλη σταρ, όπως αφορούσε άλλες πολλές. Προσπάθησα να κάνω σωστά τη δουλειά μου. Όσο το δυνατόν πιο τίμια και αληθινά. Αγαπώ πολύ έναν Λιβανέζο ποιητή ο οποίος είχε γράψει κάτι καταπληκτικό: «Η δουλειά κάνει την αγάπη για τη ζωή ορατή». Δεν είναι πολύ ωραίο αυτό; Το πιο σημαντικό για μένα είναι να δουλεύω. Ακόμα και τώρα.

Εντάξει, μπορεί να μη βρίσκομαι στη σκηνή πια, κυκλοφορεί όμως αυτός ο υπέροχος δίσκος με τις πρώτες μου ηχογραφήσεις. Θέλω να είμαι παρούσα στη μουσική και στη ζωή διαρκώς.

Τη μουσική την αρπάξατε απ’ τα μαλλιά. Τη ζωή; 

Απολύτως. Κάποτε η Μαρία Κάλλας μού είχε πει: «Σημασία στη ζωή δεν έχει τόσο αυτό που κάνεις, όσο ο τρόπος και ο λόγος που το κάνεις».

Νάνα Μούσχουρη: «Μύθος εγώ; Ω, νο! Εγώ είμαι απλώς μια τραγουδίστρια»-1
Φωτογραφία από τα νεανικά της χρόνια, πάντα με τα χαρακτηριστικά γυαλιά της. 

Θέλετε να μου πείτε με ποιον τρόπο και για ποιον λόγο κάνατε ό,τι κάνατε;

Ο τρόπος που κινήθηκα στη ζωή ήταν απολύτως εναρμονισμένος με αυτό που λέμε ήθος και ελευθερία. Αυτές οι δύο λέξεις με καθοδηγούσαν πάντα. Αυτό με έμαθαν οι γονείς μου, παρά τις δυσκολίες τους. Ο πατέρας μου είχε ένα πάθος με τα χαρτιά, μεγάλωσα πολύ φτωχικά, αλλάζαμε σπίτια γιατί δεν είχαμε να πληρώσουμε τα ενοίκια. Είχαμε δυσκολίες, αλλά απ’ τα στραβά μαθαίνεις τη ζωή, όχι από την ευτυχία. Τι λέγαμε όμως;

Μου είπατε το πώς, δεν μου είπατε το γιατί κάνατε όσα κάνατε.

Ω! Αυτό είναι απλό. Αγαπούσα πολύ τη μουσική. Οι γονείς μου με έμαθαν να την αγαπώ. Ο πατέρας μου είχε φτιάξει με τα χέρια του ένα ραδιόφωνο κι από κει άκουγα τη Βέμπο, τη Μαρλέν Ντίτριχ. Εργαζόταν ως μηχανικός προβολής στους κινηματογράφους και η μητέρα μου ήταν ταξιθέτρια. Μεγάλωσα μέσα στα σινεμά, με τις μουσικές των αμερικανικών ταινιών, με τη φωνή της Τζούντι Γκάρλαντ. Ονειρευόμουν να γίνω τραγουδίστρια της τζαζ. Τώρα που βγαίνει αυτό το άλμπουμ με τις πρώτες μου ηχογραφήσεις στην Ελληνική Ραδιοφωνία, δεν φαντάζεστε τι συγκίνηση νιώθω. Γυρίζω πάλι πίσω, στα πρώτα μου όνειρα, τότε που μάθαινα να αγαπώ τη μουσική. Εκείνη η εποχή έπλασε την τραγουδίστρια που είμαι σήμερα.

Τις θυμόσασταν αυτές τις ηχογραφήσεις;

Ορισμένες ναι, πολλές όμως όχι. Γι’ αυτό σας λέω ότι δάκρυσα όταν με άκουσα να τραγουδάω όλα αυτά τα κομμάτια, μικρό κορίτσι. Δεν είναι απίστευτο που τις βρήκαν εκεί στην ΕΡΤ; Θα μπορούσαν να έχουν χαθεί για πάντα. Ξέρετε, απέτυχα δύο φορές στις εξετάσεις για τους νέους ερμηνευτές που θα τραγουδούσαν με την Ορχήστρα της Ραδιοφωνίας. Πέτυχα την τρίτη φορά, χάρη στον Κώστα Γιαννίδη, που με συμβούλεψε να ερμηνεύσω ελληνικό τραγούδι.

Τα γυαλιά δεν τα έβαλα ποτέ για στιλ, δεν έψαχνα σήμα κατατεθέν. Τα φόρεσα γιατί είχα μυωπία και μου έμειναν. Μου έδιναν κι ένα αίσθημα ασφάλειας, φυσικά.

Εκεί ξεκίνησαν οι σημαντικές συνεργασίες σας με Έλληνες συνθέτες, όπως αυτή με τον Μίμη Πλέσσα. 

Σωστά. Τον Πλέσσα τον γνώρισα στη Ραδιοφωνία και το 1959 πήρα το δεύτερο βραβείο στο Φεστιβάλ Τραγουδιού με το Ξέρω κάποιο αστέρι που μου είχε γράψει – τότε είχα πάρει και το πρώτο βραβείο με το Κάπου υπάρχει η αγάπη μου του Μάνου. Ο Μίμης έπαιζε πιάνο με την Ορχήστρα της Ραδιοφωνίας στο Ζάππειο κι έκανε μουσικά κουίζ, στα οποία πήγαινα με τη μητέρα μου στα μέσα του ’50 για να πάρω μέρος. Έπαιζε την εισαγωγή ενός κομματιού, την έκοβε και όποιος μάντευε ποιο τραγούδι ήταν, μπορούσε να το τραγουδήσει με την ορχήστρα. Εγώ έδωσα την πρώτη απάντηση όταν έπαιξε το Smoke gets in your eyes, κι αυτό μου χάρισε την πρώτη μου ζωντανή ερμηνεία στο ραδιόφωνο.

Στη συνέχεια, αυτό το κομμάτι το ηχογραφήσατε με τον Κουίνσι Τζόουνς στον πρώτο σας δίσκο στην Αμερική. 

Πολύ σωστά. Ήταν η τύχη που έπαιξε ρόλο, όλα στη ζωή μου ήρθαν λες κι ήταν γραφτό να μου συμβούν. Η ζωή προχωράει, δεν στέκεται. Χρειάζεται να προσαρμόζεσαι στις αλλαγές της. Εγώ ούτε που το περίμενα να βρεθώ να κάνω καριέρα στο εξωτερικό και να ταξιδεύω σε όλο τον πλανήτη. Αυτό ήρθε ως επιλογή κάποτε στη ζωή μου κι εγώ απλώς ακολούθησα το ένστικτό μου. Είπατε για τον Κουίνσι Τζόουνς. Συνάντησα κι άλλους σημαντικούς στη μουσική μου πορεία, όπως τον Μισέλ Λεγκράν, που μου έλεγε ότι του φέρνω γούρι, αλλά και τον Χάρι Μπελαφόντε. Ο Μπελαφόντε –για να πούμε και μια ιστορία εδώ– ήταν ο μόνος που με έπεισε να αποχωριστώ για δύο βραδιές τα γυαλιά μου. Την τρίτη βραδιά αισθανόμουν άσχημα χωρίς γυαλιά. Δεν ήταν ότι είχα χάσει την ταυτότητά μου, ήταν ότι δεν έβλεπα κιόλας. Τα γυαλιά δεν τα έβαλα ποτέ για στιλ, δεν έψαχνα σήμα κατατεθέν. Τα φόρεσα γιατί είχα μυωπία και μου έμειναν. Μου έδιναν κι ένα αίσθημα ασφάλειας, φυσικά. Το τρίτο βράδυ, λοιπόν, του λέω: «Κύριε Μπελαφόντε, αν δεν με αφήσετε να φορέσω τα γυαλιά μου, θα τα πάρω και θα γυρίσω πίσω». Κατάλαβε ότι το εννοούσα και έκανε πίσω.

Νάνα Μούσχουρη: «Μύθος εγώ; Ω, νο! Εγώ είμαι απλώς μια τραγουδίστρια»-2
Με τον Μάνο Χατζιδάκι, τον οποίο είχε σαν πατέρα, όπως λέει. 
Νάνα Μούσχουρη: «Μύθος εγώ; Ω, νο! Εγώ είμαι απλώς μια τραγουδίστρια»-3
Με τον Μπομπ Ντίλαν, με τον οποίο ανέπτυξε μέσα στα χρόνια μια φιλική σχέση. 

Πείτε μου κι άλλες τέτοιες ιστορίες απ’ το παρελθόν.  

Τι θέλετε να σας πω; Θα σας πω κάτι ενθαρρυντικό. Όταν έφυγα για τη Γαλλία, ήμουν ακόμα ένα παχουλό, άχαρο κορίτσι. Η εταιρεία μου επέμενε απαραιτήτως να χάσω κιλά και να φτιάξω την εικόνα μου κι έτσι με έστειλαν στον διαιτολόγο της Μαρίας Κάλλας. Μου λέει: «Θα σου δώσω αυτή τη διατροφή και σε δύο εβδομάδες που θα ξανάρθεις, θα πρέπει να έχεις χάσει πέντε κιλά». Εγώ σε δύο εβδομάδες έχασα δέκα! Δεν ήταν μόνο η πειθαρχία, όσο και η θέληση να προσεγγίσω όσο το δυνατόν πιο σωστά αυτό που ανοιγόταν μπροστά μου τότε.

Θέλετε να μου πείτε και για τον Μπομπ Ντίλαν;

Μου τον γνώρισε ο Λέοναρντ Κοέν. Έκαναν ορισμένες πολύ ενδιαφέρουσες, βαθιές συζητήσεις για την ποίηση και τη ζωή, τις οποίες δυσκολευόμουν να παρακολουθήσω. Στην αρχή με κόντραρε, είχε ακούσει ένα τραγούδι μου και δεν του άρεσε. Με τον καιρό όμως αναπτύξαμε μια ωραία σχέση. Ήταν ένα είδος Νίκου Γκάτσου και Μάνου Χατζιδάκι για μένα ο Ντίλαν. Άνθρωποι που κατοικούν σ’ ένα ανώτερο πνεύμα, προσπαθούν να εξηγήσουν τη ζωή και ψάχνουν για την αλήθεια. Με τον Ντίλαν κάθε φορά που θα τύχαινε να μιλήσουμε, αυτή ήταν η πρώτη κουβέντα: «Λοιπόν, Νάνα; Την έμαθες την αλήθεια;». Την ουσιαστική αλήθεια της ζωής εννοούσε.

Νάνα Μούσχουρη: «Μύθος εγώ; Ω, νο! Εγώ είμαι απλώς μια τραγουδίστρια»-4
Με τον Χάρι Μπελαφόντε, τον μόνο άνθρωπο που την έπεισε για δύο βράδια να τραγουδήσει χωρίς τα
γυαλιά της. 
Νάνα Μούσχουρη: «Μύθος εγώ; Ω, νο! Εγώ είμαι απλώς μια τραγουδίστρια»-5
Με τον Νίκο Γκάτσο, ο οποίος μαζί με τον Χατζιδάκι την υποδέχθηκαν στην παρέα του «Φλόκα». 
Νάνα Μούσχουρη: «Μύθος εγώ; Ω, νο! Εγώ είμαι απλώς μια τραγουδίστρια»-6
Με την Τζόαν Μπαέζ (στη μέση) και τη Μελίνα Μερκούρη.

Τη μάθατε την αλήθεια, λοιπόν;

Όχι. Νομίζω δεν θα μάθω ποτέ την αλήθεια για τη ζωή. Ίσως τη μάθω στον άλλο κόσμο. Στο τραγούδι σήμερα η αλήθεια έχει ξεχαστεί. Δεν νομίζετε;

Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό; 

Γιατί ο καθένας θέλει να φτάσει κάπου γρήγορα και για να το πετύχει, χρησιμοποιεί οποιοδήποτε μέσο. Δεν έχει την υπομονή να μάθει την αλήθεια. Η μάθηση παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Εγώ ακόμα νιώθω μαθήτρια. Ακόμα κι από αυτό που κάνουμε εμείς εδώ τώρα, νιώθω ότι μαθαίνω κάτι. Δεν βλέπω πολλούς νέους να θέλουν να μάθουν, να θέλουν να ακούσουν. Το σπουδαιότερο που έμαθα με το τραγούδι είναι να αξιοποιώ και να αναγνωρίζω, όχι μόνο από το καλό, αλλά και από την αποτυχία. Ξέρετε πόσες αποτυχίες έχω περάσει; Είχα όμως την εξυπνάδα να μαθαίνω, ακόμα και από αυτές. Αν μου επιτρέπεται να δώσω μια συμβουλή στους νέους που υπάρχουν τώρα στη μουσική, είναι να μαθαίνουν, να σέβονται και να είναι ο εαυτός τους.

Τον Χατζιδάκι πώς τον θυμάστε;

Ήταν ένας ιδιαίτερος άνθρωπος, πολύ ξεχωριστός, με καρδιά και ανθρωπιά. Τον πολέμησαν αρκετά, αλλά δεν το έβαλε κάτω. Κι εμείς είχαμε τις κόντρες μας, αλλά πάντα αγαπιόμασταν. Τον είχα σαν πατέρα, όπως φυσικά και τον Γκάτσο. Με έβαλαν στην περίφημη παρέα του «Φλόκα» κι ένιωθα ξαφνικά να βρίσκομαι στον Παράδεισο με αυτά που άκουγα. Ήμουν το μόνο κορίτσι στη μεγάλη αυτή παρέα. Αυτοί με έκαναν να αισθάνομαι Ελληνίδα.

Νάνα Μούσχουρη: «Μύθος εγώ; Ω, νο! Εγώ είμαι απλώς μια τραγουδίστρια»-7
Φωτ. Ολυμπία Κρασαγάκη

Την ελληνική σας ταυτότητα νιώσατε ποτέ να την ξεχνάτε;

Ποτέ! Το αντίθετο. Όταν έφυγα έξω, ένιωσα ευτυχισμένη αλλά και πολύ υπεύθυνη. Δύο πράγματα είχα στο μυαλό μου: Το πρώτο ήταν να μην παρασυρθώ σε κακά μονοπάτια και μπλέξω. Το δεύτερο, να αναδείξω την ελληνική μου ταυτότητα. Φοβόμουν να κάνω το οποιοδήποτε σφάλμα, γιατί τότε θα γύριζαν και θα έλεγαν: «Είδες τι έκανε η Ελληνίδα;». Αυτό δεν ήθελα ποτέ να το προκαλέσω. Την Ελλάδα την κουβαλούσα πάντα μέσα μου με αγάπη και περηφάνια. Έκανα τόσους λαούς να τραγουδάνε στην ελληνική γλώσσα! Δεν είναι και λίγο.

Ανταγωνισμούς είχατε;

Ποτέ και με κανέναν. Μόνο με τον εαυτό μου. Εγώ πάντα αναζητούσα την αγάπη.

Αγαπήσατε ή αγαπηθήκατε περισσότερο;

Και το ένα, και το άλλο. Θυμάμαι όταν ήμουν μικρή τον πατέρα μου να λέει στη μητέρα μου: «Ακούς, Αλίκη; Ήρθαν τα αεροπλάνα, ξεκίνησε ο πόλεμος». Και τότε τον ρωτάω με απορία: «Μπαμπά, τι είναι ο πόλεμος;». Δεν μου απάντησε. Έπειτα, όταν ετοίμαζε τα πράγματά του για να φύγει να πολεμήσει, τον ρώτησα ξανά. Μου λέει: «Θα σου πω όταν γυρίσω τι είναι ο πόλεμος». Όταν γύρισε ζωντανός, δεν θα το ξεχάσω ποτέ αυτό που σας λέω, με πήρε στην αγκαλιά του και μου είπε: «Τώρα ξέρω τι να σου πω. Τον πόλεμο τον κάνουν οι άνθρωποι όταν δεν αγαπιούνται». Αυτό μου έμεινε και μπορώ να σας πω ότι σε όλη μου τη ζωή αναζητούσα την αγάπη. Μέχρι την τελευταία μου πνοή θα ψάχνω την αγάπη. Υπήρξα από αγάπη και για την αγάπη. Μιλάω για όλες τις μορφές αγάπης, δεν εννοώ την ερωτική. Άλλωστε ο έρωτας δεν ήταν ποτέ κάτι που με τραβούσε.

Κάπως είχα ξεχάσει τη γυναίκα μέσα μου. Έλεγα, ούτε όμορφη είσαι ούτε τίποτα, είπα να τα ξεχάσω όλα αυτά και να αφοσιωθώ στη μουσική.

Η μουσική ήταν πάνω απ’ τον έρωτα;

Ακριβώς. Ήμουν παθιασμένη με το τραγούδι, όχι με τους έρωτες. Κάπως είχα ξεχάσει τη γυναίκα μέσα μου. Έλεγα, ούτε όμορφη είσαι, ούτε τίποτα, είπα να τα ξεχάσω όλα αυτά και να αφοσιωθώ στη μουσική. Ευτυχώς, και ο πρώην και ο νυν σύζυγός μου είχαν και οι δύο να κάνουν με τη μουσική. Δεν θα μπορούσα ποτέ να υπάρξω με κάποιον μόνο για τον έρωτα. Έχω πολύ χαριτωμένους φίλους που το κάνουν αυτό. Δεν είμαστε όμως όλοι ίδιοι. Δεν θα άφηνα ποτέ τη μουσική για έναν έρωτα, γι’ αυτό χώρισα από τον πρώτο μου σύζυγο. Μου ζήτησε να γυρίσουμε στην Ελλάδα να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας κι εγώ αρνήθηκα. Ήθελα να συνεχίσω την πορεία μου έξω. Έπειτα, βέβαια, ήρθε στη ζωή μου ο Αντρέ Σαπέλ, με τον οποίο είμαστε μαζί πόσα χρόνια. Στην αρχή έλεγα: «Είναι πολύ Γάλλος για μένα!». Στην πορεία τον αγάπησα πολύ τον Αντρέ. Δεν ήταν μόνο ο παραγωγός μου, ήταν και είναι ο άνθρωπός μου. Τον βλέπετε τώρα πώς με κοιτάζει από απέναντι; Πόσο προστατευτικά;

Αληθεύει ότι κάποτε σας φλέρταρε ο Αλέν Ντελόν;

Ουί! Αλλά πολύ παλιά. Του το έκοψα εξαρχής, γιατί ήμουν και παντρεμένη. Είναι έναν χρόνο νεότερός μου και πάντα με πείραζε λέγοντάς μου: «Μην ξεχνάς ότι είσαι πιο μεγάλη από μένα!». Τον αγαπώ πολύ.

Ήθελα να σας ρωτήσω…

Μισό λεπτό. Πριν με ρωτήσετε. Βλέπετε τι ωραίο φεγγάρι έχει απόψε; Κοιτάξτε τι ωραία εικόνα, έτσι όπως λάμπει πίσω από τα δέντρα. Πανσέληνο έχει σήμερα; [σ.σ. σιγοτραγουδάει το Χάρτινο το φεγγαράκι]. Η μεγάλη μου ευλογία είναι που έξω όλος ο κόσμος τραγουδάει το Χάρτινο το φεγγαράκι. Φυσικά είναι τραγούδι της Μελίνας, αλλά ο Μάνος έλεγε ότι η Μελίνα το τραγουδάει σαν ηθοποιός, ενώ εγώ σαν τραγουδίστρια. Κάποτε ο Γκάτσος μού είχε πει: «Νάνα, καταλαβαίνεις τι ακριβώς τραγουδάς;». Πανικοβλήθηκα. Του λέω: «Κύριε Γκάτσο, πώς θέλετε να το τραγουδήσω;». Πέρασε καιρός, το τραγουδούσα ξανά και ξανά κι ένα βράδυ έρχεται ο Γκάτσος και μου λέει: «Από δω και πέρα δεν θα υπάρξει κανένας άλλος που θα το τραγουδήσει καλύτερα από σένα. Δεν είναι μόνο ότι το καταλαβαίνεις, αλλά το ζεις απόλυτα». Πήρα πάνω μου αυτό το βάρος. Τώρα θα με κάνετε να συγκινηθώ και δεν θέλω.

Τι είναι αυτό που σας συγκινεί;

Ξέρετε γιατί δακρύζω; Εσείς με ρωτάτε όλα αυτά τα πράγματα, εντελώς αθώα, αλλά εγώ ξαναθυμάμαι τα παλιά. Όλα αυτά που σας είπα δεν λέγονται έτσι απλά, χωρίς να κινηθεί κάτι μέσα σου. Με κάνετε να θυμάμαι τη ζωή μου, να σκέφτομαι διάφορα αν έγιναν σωστά ή λάθος. Να σας πω κάτι; Δεν θα ήθελα να αλλάξει τίποτα. Ό,τι έκανα, έκανα. Κι έχω πολλά να κάνω ακόμα. Το μόνο που θα ήθελα τώρα είναι να μπορούσα να έχω εδώ δίπλα μου τον μπαμπά μου και τη μαμά μου. Το όνειρό μου να γίνω τραγουδίστρια ήταν όνειρο της μαμάς μου περισσότερο. Εκείνη ήθελε να γίνει, είχε ωραία φωνή, όμως δεν μπόρεσε. Τέλος πάντων. Σας βλέπω, θέλετε να με ρωτήσετε και κάτι άλλο…

Πριν από λίγες μέρες είχατε γενέθλια, κλείσατε τα 89. Του χρόνου, στα 90, θα ετοιμάσετε κανένα εορταστικό τουρνέ, όπως παλιά; 

Λέτε να αντέξω να το κάνω; Γιατί όχι; (Γελάει). Να σας πω, ποτέ δεν σκέφτηκα την ηλικία. Πάντα αισθανόμουν πιο μεγάλη από τους άλλους, όσο χρονών και να ήμουν. Τώρα τελευταία έχω αρχίσει να σκέφτομαι το τέλος. Λέω τι θα γίνει ο άνδρας μου, τι θα γίνουν τα παιδιά μου. Απ’ την άλλη λέω, θα πάω να βρω τη μαμά μου, τον μπαμπά μου, τον Μάνο, τους φίλους μου που έχουν φύγει όλοι. Δεν τα σκέφτομαι όμως σε βάθος. Κάποια στιγμή θα ασχοληθώ και με το θέμα του θανάτου. Προς το παρόν, σας είπα, έχω ακόμα πολλά να κάνω.

Νάνα Μούσχουρη: «Μύθος εγώ; Ω, νο! Εγώ είμαι απλώς μια τραγουδίστρια»-8

ΙΝFO→ To διπλό συλλεκτικό βινύλιο και το διπλό CD με τίτλο Nana Mouskouri-Radio Days κυκλοφορεί από τη Minos Emi/Universal.

kathimerini.gr