Με τα τολμηρά σχήματα και τις χαρακτηριστικές γωνίες του, ο Ισπανός καλλιτέχνης αποτύπωσε τα πάντα, από τη φρίκη του πολέμου μέχρι τις απεριόριστες δυνατότητες της ανθρώπινης μορφής.
Χριστιάνα Στυλιανού
Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μια οπτική καταγραφή του 20ου αιώνα χωρίς τον Πάμπλο Ρουίς Πικάσο. Με τα τολμηρά σχήματα και τις χαρακτηριστικές γωνίες του, ο Ισπανός καλλιτέχνης αποτύπωσε τα πάντα, από τη φρίκη του πολέμου μέχρι τις απεριόριστες δυνατότητες της ανθρώπινης μορφής.
Ακόμα και όσοι δεν είναι εξοικειωμένοι με τις περίπλοκες πτυχές της σύγχρονης ιστορίας της τέχνης μπορούν πιθανότατα να αναγνωρίσουν μερικούς από τους πιο γνωστούς πίνακές του – ιδίως εκείνους με το χαρακτηριστικό κυβιστικό στυλ του.
Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της μακράς ζωής του Πικάσο – πέθανε το 1973 σε ηλικία 91 ετών – εκτιμάται ότι ολοκλήρωσε 13.500 πίνακες και περίπου 100.000 χαρακτικά.
Ο όγκος του έργου του είναι τόσο πληθωρικός που ολόκληρα μουσεία είναι αφιερωμένα στην πλούσια παραγωγή του (το Museu Picasso στη Βαρκελώνη και το Musée Picasso στο Παρίσι, για να αναφέρουμε δύο από τα μεγαλύτερα). Τα έργα του είναι επίσης περιζήτητα σε ιδιωτικές συλλογές παγκοσμίως.
Ακολουθούν επτά από τους πιο διάσημους πίνακες του Πικάσο, με τη σειρά που ολοκληρώθηκαν:
Ο Γέρος Κιθαρίστας, 1904
Ολοκληρώθηκε: 1903
Πού μπορείτε να τον δείτε: Art Institute of Chicago
Ο «Γέρος κιθαρίστας» είναι ένας από τους πιο θλιμμένους πίνακες που κατέκτησαν ποτέ τη φαντασία του κόσμου της τέχνης. Η απεικονιζόμενη μορφή – λιπόσαρκη και σταυροπόδι – φαίνεται εξαντλημένη καθώς σωριάζεται πάνω από την καφέ κιθάρα του.
Ο πίνακας με λάδι σε καμβά προέρχεται από την λεγόμενη «μπλε περίοδο» του Πικάσο, κατά την οποία περιορίστηκε στις αποχρώσεις του μπλε καθώς εξερευνούσε θέματα της φτώχειας και του πόνου.
Το ξέρατε; Το Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο έγινε το πρώτο αμερικανικό μουσείο που τοποθέτησε έναν Πικάσο σε μόνιμη έκθεση, αφού αγόρασε τον «Γέρο κιθαρίστα» το 1926.
Αγόρι με Πίπα, 1905
Ολοκληρώθηκε: 1905
Πού μπορείτε να τον δείτε: Το έργο είναι ένα από τα πιο δημοφιλή έργα τέχνης και βρίσκεται σε ιδιωτική συλλογή
Με το «Garçon à la Pipe (Αγόρι με πίπα)», περνάμε από την μπλε περίοδο του Πικάσο στην πιο ζωντανή ροζ περίοδο.
Και ενώ η φιγούρα στο πορτρέτο με λάδι σε καμβά είναι ντυμένη σε μπλε χρώμα, το φόντο έχει πιο χαρούμενες αποχρώσεις της ώχρας και του ροζ.
Αν και δεν ξεχειλίζει από χαρά, το αγόρι δίνει μια πιο αισιόδοξη εικόνα από εκείνη των καταθλιπτικών μορφών της μπλε περιόδου. Φοράει ένα στεφάνι από λουλούδια στο κεφάλι, με περισσότερα λουλούδια να εμφανίζονται στο φόντο.
Ο Πικάσο ζωγράφισε αυτό το έργο λίγο καιρό αφότου μετακόμισε στην περιοχή της Μονμάρτης του Παρισιού, η οποία προσέλκυσε τους Edgar Degas και Henri de Toulouse-Lautrec.
Το ξέρατε; Το «αγόρι» πουλήθηκε για το εκπληκτικό ποσό των 104,1 εκατομμυρίων δολαρίων το 2004 – ρεκόρ για οποιονδήποτε πίνακα εκείνη την εποχή. Οι κριτικοί τέχνης έμειναν έκπληκτοι, με ορισμένους να μην θεωρούν τον πίνακα ανάμεσα στους καλύτερους του Πικάσο. Αλλά η πώλησή του βοήθησε να γίνει γνωστός, εξασφαλίζοντας τη θέση του ως ένα από τα πιο διάσημα έργα του Πικάσο.
Γερτρούδη Στάιν, 1906
Η «Γερτρούδη Στάιν» βρίσκεται στη μόνιμη συλλογή του Met. Το ενδιαφέρον της Στάιν για το έργο του Πικάσο αποτέλεσε σημείο καμπής στην καριέρα του.
Ολοκληρώθηκε: 1905-06
Πού μπορείτε να τον δείτε: Το έργο είναι ένα από τα πιο δημοφιλή έργα που βρίσκονται στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης.
Σε ένα πορτρέτο που είναι τόσο επιβλητικό όσο και το θέμα του, η «Γερτρούδη Στάιν» δημιουργήθηκε κοντά στο τέλος της ροζ περιόδου του Πικάσο.
Ο Πικάσο έγινε γρήγορα φίλος με την Αμερικανίδα συγγραφέα, ποιήτρια, θεατρική συγγραφέας και συλλέκτρια έργων τέχνης, Στάιν, αφού μετακόμισε στο Παρίσι. Ήταν διάσημη για τα εβδομαδιαία λογοτεχνικά σαλόνια, καθώς ήταν οικοδέσποινα λογοτεχνικού σαλονιού στο Παρίσι, στο οποίο συναντήθηκαν οι κεντρικές μορφές του μοντερνισμού στη λογοτεχνία και την τέχνη, όπως ο Πάμπλο Πικάσο, ο Έρνεστ Χέμινγουεύ, ο Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ, ο Σίνκλαιρ Λιούις, ο Έζρα Πάουντ, ο Σέργουντ Άντερσον και ο Ανρί Ματίς. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα η επιρροή της Στάιν επεκτάθηκε πέρα από τον κόσμο της λογοτεχνίας. Ήταν επίσης μανιώδης συλλέκτης έργων τέχνης και η ένταξή στον στενό της κύκλο μπορούσε να ωθήσει την καριέρα ενός ζωγράφου στα ύψη.
Αν και το πορτρέτο δεν είναι κυβιστικό, οι ειδικοί της τέχνης βλέπουν τα πρώτα δείγματα του κυβισμού με τη χρήση απλών κυβιστικών στοιχείων που σχηματίζουν το σώμα της Στάιν.
Το ξέρατε; Κοιτάξτε προσεκτικά τον πίνακα – το πρόσωπο της Στάιν ξεχωρίζει από το υπόλοιπο πορτρέτο. Αυτό συμβαίνει επειδή ο Πικάσο ήταν δυσαρεστημένος με τις πρώτες του προσπάθειες. Απογοητεύτηκε τόσο πολύ που επέστρεψε στην Ισπανία για να κάνει ένα διάλειμμα και τελείωσε το πρόσωπο όταν επέστρεψε στη Γαλλία. Η Στάιν κληροδότησε το πορτρέτο στο Met το 1946.
Οι Δεσποινίδες της Αβινιόν, 1908
Το έργο «Οι Δεσποινίδες της Αβινιόν» προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση όταν τελικά παρουσιάστηκε στο κοινό.
Ολοκληρώθηκε: 1907
Πού μπορείτε να τον δείτε: Το έργο είναι ένα από τα πιο δημοφιλή έργα τέχνης της εποχής και βρίσκεται στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης.
Τα πάντα σχετικά με το έργο «Οι Δεσποινίδες της Αβινιόν» ήταν σοκαριστικά για τον κόσμο της τέχνης όταν τελικά παρουσιάστηκε το 1916, σχεδόν μια δεκαετία αφότου ο Πικάσο το είχε ολοκληρώσει.
Από το θέμα (γυναίκες σε οίκο ανοχής) μέχρι το πρώιμο κυβιστικό στυλ που στρεβλώνει τα σώματά τους και το πώς τα μάτια τους συναντούν απευθείας το βλέμμα των θεατών, το αποτέλεσμα ήταν προκλητικό για την εποχή.
Ο σύγχρονος του Πικάσο Χένρι Ματίς ήταν ιδιαίτερα ενοχλημένος και το θεώρησε προσβολή για τη σύγχρονη τέχνη. Αλλά παρά την οργή (ή ίσως εξαιτίας της), το έργο «Οι Δεσποινίδες της Αβινιόν» έγινε ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους πίνακες του Πικάσο.
Το ξέρατε; Θα σας συγχωρούσαμε αν νομίζατε ότι το όνομα του πίνακα αναφέρεται στην πόλη της Αβινιόν στη Γαλλία. Στην πραγματικότητα αναφέρεται σε μια συνοικία της Βαρκελώνης, στην Ισπανία, που ήταν αγαπημένο στέκι των ιερόδουλων εκείνη την εποχή.
Κορίτσι μπροστά στον καθρέφτη, 1932
Ολοκληρώθηκε: 1932
Πού μπορείτε να το δείτε: Το έργο βρίσκεται στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης
Αν υπάρχει ένας μόνο πίνακας που φωνάζει Πικάσο, μάλλον είναι αυτός. Το «Κορίτσι μπροστά στον καθρέφτη» ζωγραφισμένο με ζωντανά χρώματα, πάθος, μια δόση ερωτισμού και σαγηνευτικά σχήματα που οδηγούν τον κυβισμό στα άκρα.
Είναι ένας συναρπαστικός πίνακας που θέτει το ερώτημα: «Τι βλέπεις πραγματικά όταν κοιτάς τον εαυτό σου;» Η γυναίκα που κρατάει τον καθρέφτη στα αριστερά είναι πολύ πιο φωτεινή και ζωντανή από την πιο σκούρα αντανάκλαση, η οποία φαίνεται να χύνει ένα δάκρυ.
Το ξέρατε; Ο Πικάσο είπε ότι «προτιμούσε αυτόν τον πίνακα από οποιονδήποτε άλλο», σύμφωνα με τον ιδρυτικό διευθυντή του MoMA, Alfred H. Barr Jr.
Γκουέρνικα, 1937
Η «Γκουέρνικα», που βρίσκεται στο Reina Sofia, είναι ένας από τους πιο διάσημους πίνακες στον κόσμο.
Ολοκληρώθηκε: 1937
Πού μπορείτε να τον δείτε: Η Γκουέρνικα είναι μια από τους πιο διάσημους πίνακες του Πικάσο και βρίσκεται στο Εθνικό Μουσείο Τέχνης Βασίλισσα Σοφία στη Μαδρίτη.
Η «Γκουέρνικα» δεν είναι μόνο το πιο γνωστό έργο του Πικάσο, αλλά και ένας από τους πιο διάσημους (και με τις περισσότερες αναζητήσεις στο Google) πίνακες στον κόσμο.
Η απεικόνιση ενός αεροπορικού βομβαρδισμού της βασκικής πόλης Γκερνίκα τον Απρίλιο του 1937, κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου πολέμου, αποτέλεσε ένα ανατριχιαστικό οπτικό προοίμιο για τις επερχόμενες φρικαλεότητες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Οι υποτονικοί τόνοι του γκρι τονίζουν ακόμη περισσότερο τις μορφές των ανθρώπων, με τα χέρια τους απλωμένα σε αγωνία, και δίνουν στον πίνακα τον αντίκτυπο μιας ασπρόμαυρης φωτογραφίας σε στυλ ντοκιμαντέρ. Περιέχει επίσης εικόνες ζώων που συνδέονται έντονα με την Ισπανία, δηλαδή τον ταύρο και το άλογο.
Η «Γκουέρνικα» έχει γίνει ένας από τους πιο αναγνωρίσιμους αντιπολεμικούς πίνακες στην ιστορία.
Το γνωρίζατε; Για δεκαετίες, η «Γκουέρνικα» εκτίθετο στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης, την περίοδο που ο δικτάτορας Φρανσίσκο Φράνκο κυβερνούσε την Ισπανία με σιδηρά πυγμή. Το 1974, ακτιβιστές της έριξαν κόκκινη μπογιά ως αντιπολεμική διαμαρτυρία. Καθαρίστηκε γρήγορα και τελικά επέστρεψε στην Ισπανία το 1981.
Η γυναίκα που κλαίει, 1937
Ολοκληρώθηκε: 1937
Πού μπορείτε να τον δείτε: Το έργο είναι ένα από τα πιο δημοφιλή έργα της Τέχνης του Tate Modern στο Λονδίνο.
Με σημερινούς κινηματογραφικούς όρους, σκεφτείτε την «γυναίκα που κλαίει» ως κάτι σαν συνέχεια της «Γκουέρνικα».
Ενώ η «Γκουέρνικα» απεικονίζει την καταστροφή του πολέμου, «Η γυναίκα που κλαίει» εξετάζει τις συναισθηματικές συνέπειες του πολέμου, εστιάζοντας αυστηρά σε μια γυναίκα που προέρχεται από τον αρχικό πίνακα.
Ο Πικάσο δημιούργησε στην πραγματικότητα μια σειρά από πορτρέτα γυναικών που κλαίνε και θρηνούν που μπορεί να δει κανείς σε διάφορες γκαλερί. Η εκδοχή αυτή που βρίσκεται στην Tate στο Λονδίνο, – ένα έργο από λάδι σε καμβά με το κυβιστικό στυλ του Πικάσο, που ενσωματώνει το κόκκινο, το πράσινο, το λευκό, το κίτρινο, το μπλε και το μωβ χρώμα, είναι το αποκορύφωμα αυτής της προσπάθειας.
