Γράφει η Φωτεινή Κωστοπούλου*
Η Κατίνα Λατίφη είναι 95 ετών και σε λίγους μήνες περιμένει να κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις “Αλεξάνδρεια” το νέο της βιβλίο, με αληθινές ιστορίες που η ίδια έζησε από κοντά στη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου. Μια γυναίκα «σύμβολο», που αγωνίστηκε για την ελευθερία και τη δημοκρατία, φυλακίστηκε, εξορίστηκε, συμμετείχε με τον Δημοκρατικό Στρατό στις μάχες του Γράμμου και του Βίτσι, επιμένει να μην παραδίδει τα «όπλα», αλλά να δημιουργεί και να μοιράζεται με το αναγνωστικό κοινό τις πλούσιες αναμνήσεις της από την πολυσχιδή ζωή της.
Λίγο πριν βγει στις προθήκες των βιβλιοπωλείων το νέο της βιβλίο, με χαρά δέχθηκε να μιλήσει στα gegonota.news και να μου αποκαλύψει όχι μόνο τον τίτλο, αλλά και αρκετές λεπτομέρειες από τις ιστορίες αγάπης που «ζωντανεύουν» μέσα από τα διηγήματά της.
«Πρόκειται για ένα βιβλίο που αφορά τον εμφύλιο πόλεμο, αλλά από μια ανθρώπινη πλευρά, αυτή του έρωτα και της αγάπης. Περιέχει 7-8 διηγήματα υπό τον τίτλο «Οι αγάπες του πολέμου» και με υπότιτλο «Αγάπες κρυστάλλινες συντρίμμια», γιατί ο πόλεμος συντρίβει, δεν δημιουργεί. Είναι πραγματικές ιστορίες που έζησα από κοντά. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται και ένα -σαν- μυθιστόρημα με τίτλο «Κάποτε στη Μόσχα», που αφορά επίσης ένα πραγματικό γεγονός, με ελάχιστη μυθοπλασία. Ηρωίδα είναι μια νέα γυναίκα από τη Λατινική Αμερική η οποία αγαπήθηκε στη σχολή της Μόσχας πολύ δυνατά με έναν Νορβηγό αριστερό φοιτητή. Αναπτύχθηκε τεράστιος έρωτας μεταξύ τους που όμως διαλύθηκε. Είναι ένα γεγονός αναμφισβήτητο, το οποίο έχω ζήσει από κοντά. Με αυτό το μυθιστόρημα θα κλείνει το βιβλίο.
Όπως μου αποκάλυψε η Κατίνα Λατίφη, στα διηγήματα του βιβλίου της πρωταγωνιστούν αντάρτες και αντάρτισσες. Πόσο εύκολο, όμως, ήταν να αναπτυχθεί ένας μεγάλος έρωτας σε έναν τέτοιο πόλεμο;
«Ο έρωτας αναπτυσσόταν, η επαφή δεν μπορούσε να αναπτυχθεί. Έκρυβες τον έρωτα βαθιά μέσα σου, ούτε καν τον εκδήλωνες. Όταν έγινε η παρουσίαση του βιβλίου μου «Τα απόπαιδα» σ’ ένα πανεπιστήμιο του Παρισιού, παρουσία περίπου 500 φοιτητών, συγγραφέων, ιστορικών και άλλων, το πρώτο ερώτημα που μου τέθηκε ήταν «Κυρά Λατίφη, εσείς ήσασταν ερωτευμένη;» και απάντησα: «Ήμουν 17-18 ετών και δεν θα ήμουν ερωτευμένη;». Πάντα ήμουν ερωτευμένη με τα μάτια, το πρόσωπο, το βάδισμα κάποιου. Όμως, υπήρχε μια διαφορά σε σχέση με τη σημερινή εποχή. Εμείς τότε ερωτευόμασταν τους ανθρώπους που ήταν παλικάρια, κάτι που σήμερα δεν έχει καμία σημασία. Εμείς δεν θα μπορούσαμε τότε να ερωτευτούμε έναν άνθρωπο που ήταν δειλός.
Η συγγραφέας δεν δίστασε να μοιραστεί μαζί μου την ιστορία του αγαπημένου της διηγήματος, μεταξύ αυτών που περιλαμβάνονται στο νέο της βιβλίο. «Αυτό που μου αρέσει πάρα πολύ αφορά μια Βολιώτισσα, μια κούκλα, μια καρυάτιδα, που είχα γνωρίσει στη φυλακή και όταν βγήκε έψαξε τον αγαπημένο της στο Πήλιο. Όμως της είπαν ότι είχε πάει στο Μαυροβούνι. Με χίλιες δυο δυσκολίες κατάφερε να φτάσει στο Μαυροβούνι, αλλά πληροφορήθηκε ότι είχε φύγει πριν δυο μέρες για Κίσσαβο ή για Κόζακα. Φεύγει για Κίσσαβο με σύνδεσμο, πέρασε ενέδρες, βροχές, πλημμύρες και όταν έφτασε, ενημερώθηκε ότι ο αγαπημένος της είχε πάει στον Κόζακα. Διέσχισε όλο τον θεσσαλικό κάμπο για να φτάσει στον Κόζακα και πάλι δεν τον βρήκε. Αφού γύρισε επί έναν χρόνο όλα τα βουνά, τον βρήκε αλλά μετά από λίγο σκοτώθηκε.
Από τις ιστορίες της Κατίνας Λατίφη, που εκτυλίσσονται σε συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, δεν θα μπορούσαν να λείπουν και τα ιστορικά πρόσωπα. Συγκεκριμένα, το πρώτο διήγημα αφορά τη ζωή ενός υποστράτηγου, όπως λέει. Εξάλλου, για την 95χρονη συγγραφέα, η ιστορία είναι διδασκαλία, προκειμένου να αποφευχθούν στο μέλλον τραγικά γεγονότα με δραματικές συνέπειες στους λαούς. «Δεν έχει νόημα απλώς να μάθει κανείς την ιστορία για να ξέρει τι έγινε. Σημασία έχει αν αυτό που έγινε, έπρεπε να γίνει ή μπορούσε να γίνει διαφορετικά ή να μη γίνει καθόλου. Αυτή είναι η πεμπτουσία της ιστορίας και της διδασκαλίας», είναι το μήνυμα που στέλνει μια γυναίκα που έγραψε …ιστορία.
Ακούστε την Κατίνα Λατίφη να μιλά για τον έρωτα στα χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου, αλλά και για τον έρωτά της με τον Ντίνο Λατίφη:
Ποια είναι η Κατίνα Λατίφη
Η Κατίνα Τέντα-Λατίφη κατάγεται από τον Αλμυρό Μαγνησίας. Μαθήτρια ακόμη στην Κατοχή, πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και, στη συνέχεια, κυνηγήθηκε από παρακρατικές ομάδες, φυλακίστηκε κι εξορίστηκε στην Ικαρία. Κινδυνεύοντας να παραδοθεί πίσω στον τόπο της στα χέρια των ταγματασφαλιτών, δραπέτευσε και κατέφυγε στο βουνό, όπου εντάχθηκε στον Δημοκρατικό Στρατό και αγωνίστηκε στις μάχες του Γράμμου και του Βίτσι. Με την ήττα του ΔΣ, πέρασε στις Ανατολικές Χώρες, όπου έζησε την επόμενη δεκαπενταετία, με εξαίρεση τη διετία 1952-54, όταν, ως μέλος της ομάδας του Ν. Μπελογιάννη, κατέβηκε και έδρασε παράνομα στην Αθήνα. Στη Μόσχα, το Βουκουρέστι και το Παρίσι σπούδασε κοινωνικές και οικονομικές επιστήμες, με ειδίκευση στο διεθνές εμπόριο. Με τον οικονομολόγο Κώστα Λατίφη, παντρεύτηκε και απέκτησε μία κόρη. Τον Αύγουστο του 1974, μετά την πτώση της χούντας, επέστρεψε στην Ελλάδα, επανέκτησε την ελληνική ιθαγένεια που της είχαν στερήσει και εργάστηκε ως διευθύντρια εξαγωγών σε εταιρείες πετρελαιοειδών κ.ά., καθώς και σε αμπελο-οινικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις, έως τη συνταξιοδότησή της. Έργα της είναι: Τα απόπαιδα (1999• 2019• γαλλική έκδοση: Les enfants répudiés de Grèce, 2014), Πέτρος Σ. Κόκκαλης: Βιωματική βιογραφία, 1896-1962 (2011), Μακρύς ο δρόμος για την Ιθάκη (2019).
*Η Φωτεινή Κωστοπούλου είναι ιδιοκτήτρια του βιβλιοπωλείου «Πλαστελίνη»
