Του Γιάννη Πολυμενίδη
Αρχίζει την Τρίτη στις 15 Αυγούστου, ανήμερα του δεκαπενταύγουστου, έκθεση φωτογραφιών, που πάρθηκαν το καλοκαίρι του 1967, από τον James Becket. Και για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεότεροι, ο James Becket ήταν δικηγόρος και σύζυγος της Μαρίας Χάρη – Becket. Οι δυο τους αφιερώσανε την ζωή τους στον αγώνα κατά της χούντας και της υπόθεσης αποκατάστασης της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Δραστηριοποιήθηκαν ιδιαίτερα στον αγώνα κατά των βασανιστηρίων και γενικότερα κατά των παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ήταν οι βασικοί συντελεστές της φυγάδευσης πολλών Ελλήνων που είχαν βασανιστεί από την χούντα, όπως ο Περικλής Κοροβέσης. Τους οργάνωσαν την φυγή – δραπέτευση τους, για να παραστούν ως μάρτυρες στο δικαστήριο του Συμβουλίου της Ευρώπης στο Στρασβούργο, όπου με την συμβολή της Δανίας, Νορβηγίας και Σουηδίας και μπροστά στην βέβαιη καταδίκη της, η Ελληνική κυβέρνηση αποχώρησε από το Συμβούλιο. Στην πραγματικότητα, η Ελλάδα αποπέμφθηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης για την καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Είναι επίσης σημαντικό ότι πρόσφατα, η βιβλιοθήκη του Oxford και με δική της χρηματοδότηση, ζήτησε και παρέλαβε το αρχείο της Μαρίας Χάρη, για την αξιοποίηση του.
Ο James και η Μαρία, είχαν αποκτήσει σχέσεις από νωρίς, με την Ζαγορά και το Χορευτό, τα οποία αγαπήσανε, κάνοντας πολλούς φίλους και μοιράζοντας αυτή την αγάπη τους με πολλούς φίλους στο εξωτερικό.
Στο σημείωμα του, γράφει ο James Becket: «….Στις 21 Απριλίου 1967, η στρατιωτική χούντα ανέτρεψε την ελληνική δημοκρατική κυβέρνηση και για τα επόμενα επτά χρόνια, η Μαρία και εγώ θα αφιερωνόμασταν στην υπόθεση της αποκατάστασης της δημοκρατίας στην Ελλάδα, στην χώρα που γέννησε την δημοκρατία….. Εκείνο το καλοκαίρι του 1967 πήγαμε στο Χορευτό και είναι η περίοδος που τραβήχτηκαν αυτές οι φωτογραφίες. Παρότι σπούδασα νομική, κατά καιρούς εργάστηκα και ως φωτορεπόρτερ. Κάποιες από αυτές τις φωτογραφίες χρησιμοποιήθηκαν σε ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε σε ένα περιοδικό, το Radio je Vois Tout, στις 5 Οκτωβρίου 1967. Το άρθρο μου αυτό, διερεύνησε τον αντίκτυπο που είχε η ανάληψη της εξουσίας στην Αθήνα από τους στρατιωτικούς, σε αυτό το μικρό χωριό, το οποίο τώρα ήταν διχασμένο, φέρνοντας πίσω τις μνήμες του εμφυλίου, καθώς η χούντα κατηγορούσε όλους όσους ήταν αντίθετοι, βαφτίζοντας τους ως κομμουνιστές….. Δεν επιστρέψαμε στην Ελλάδα καθ’ όλη την διάρκεια του καθεστώτος της χούντας. Επειδή είχα δημοσιεύσει μια έκθεση για τα βασανιστήρια και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα της χούντας για την Διεθνή Αμνηστία, αλλά και ένα βιβλίο για αυτό το θέμα, μου είχε απαγορευτεί η είσοδος στην Ελλάδα. Ωστόσο, οι μνήμες δεν χάθηκαν και οι φωτογραφίες αυτές δημοσιεύτηκαν στο ευρύ κοινό στο εξωτερικό…..». Μάλιστα το άρθρο στο περιοδικό Radio je Vois Tout, το υπέγραφε ως Σουηδός δημοσιογράφος, για προφανείς λόγους μη αναγνώρισης της ταυτότητας του.
Μια σημαντική αναφορά του άρθρου του, η οποία είναι άγνωστη στον πολύ κόσμο, είναι ότι το πρώτο θύμα – νεκρός της χούντας, ήταν μια κοπέλα από την Ζαγορά, η Μαρία Καλαβρού. Γράφει χαρακτηριστικά: «….Αθήνα, πρωί της 21ης Απριλίου 1967. Η Μαρία Καλαβρού εργάζεται στο στεγνοκαθαριστήριο του αρραβωνιαστικού της. Στο ραδιόφωνο ακούει το διάταγμα της στρατιωτικής Χούντας: μείνετε στα σπίτια σας, όποιος βρεθεί να κυκλοφορεί στους δρόμους, θα πυροβολείται. Η Μαρία κλείνει γρήγορα το μαγαζί και πηγαίνει βιαστικά στο σπίτι, το οποίο βρίσκεται λίγα μόλις βήματα μακριά. Δεν φτάνει ποτέ. Μια σφαίρα στο λαιμό της, της παίρνει την ζωή. Η επίσημη αναφορά αναφέρει απλώς: Αιτία θανάτου: Ατύχημα. Το φέρετρό της είναι σφραγισμένο και υπάρχει επίσημη εντολή ότι δεν πρέπει ποτέ να ανοιχτεί. Ο αρραβωνιαστικός της, ξεκινά το μεγάλο ταξίδι της επιστροφής του νεκρού σώματος της Μαρίας, πίσω στη γενέτειρά της, το χωριό Ζαγορά του Πηλίου ….. Στη Ζαγορά, ο αδελφός της Μαρίας νοιώθει μεγάλη οργή για τον χαμό της και ξεσπά δημόσια στην πλατεία του χωριού. Μετά από αυτό, ο Αρχηγός της τοπικής Αστυνομίας τον επισκέφτηκε στο σπίτι του για να του καταστήσει σαφές ότι τα κλάματα, τα λουλούδια και οι διαμαρτυρίες δεν πρόκειται να γίνουν ανεκτά. Και μάλιστα τον αποκάλεσε προσβλητικά, όπως αποκαλούσαν τους εχθρούς του ελληνικού λαού: Βούλγαρο. Κόντρα στην λαϊκή παράδοση, κανείς δεν επιτρέπεται να επισκεφτεί το σπίτι της νεκρής γυναίκας για να την “ξενυχτίσει”. Η ταφή θε έπρεπε να γίνει στις 6 το πρωί. Οι μέρες που ακολουθούν το στρατιωτικό πραξικόπημα, προκαλούν νευρικότητα στην αστυνομία, η οποία είναι συνεχώς σε ετοιμότητα. ….».
Στο άρθρο του ο James Becket και μέσα από τις φωτογραφίες που είχε τραβήξει το καλοκαίρι του 1967, περιγράφει τις αλλαγές που έφερε σε ένα Ελληνικό χωριό της επαρχίας, η ανάληψη της εξουσίας στο κέντρο της Χώρας, από τους συνταγματάρχες. Περιγράφει πως επανήλθαν οι μνήμες του εμφυλίου πολέμου, την καχυποψία που επικρατούσε στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, το άγχος της απώλειας της δουλειάς λόγω κάποιας κατηγορίας, ή και υποψίας για αριστερές ιδέες, την αντικατάσταση του αιρετού δημάρχου – προέδρου από ένα «συνταξιούχο στρατιωτικό κτηνίατρο», το προσωρινό κλείσιμο του σχολείου μέχρι την αναδιοργάνωση του εκπαιδευτικού προγράμματος το οποίο θα έπρεπε να εμφυσήσει στους μαθητές τα κακά του κομμουνισμού και του Παπανδρεισμού, την τραγική οικονομική πολιτική που έφερε σε αδιέξοδο την κοινωνία και γενικά τον φόβο και την ντροπή που είχαν καταλάβει τους απλούς «σκεπτόμενους» πολίτες.
Αυτές οι φωτογραφίες (όχι όλες φυσικά, γιατί ήταν εκατοντάδες) με την αποκλειστική φροντίδα από τις κόρες τους Δάφνη και Σάντρα Χάρη – Becket και την εγγονή τους Σοφία, – η οποία Δάφνη συνεχίζει τις στενές σχέσεις με την περιοχή του Χορευτού και της Ζαγοράς – εκτυπώθηκαν στην Αγγλία από τα παλιά ασπρόμαυρα φιλμ, με τον κλασσικό και παραδοσιακό τρόπο, από τον expert του είδους Robin Bell και εκτίθενται στο κοινό, στην αίθουσα του Δημαρχείου της Ζαγοράς. Η εκδήλωση γίνεται με την υποστήριξη και χορηγία του Δήμου Ζαγοράς και Μουρεσίου και προσωπικά του Δημάρχου, αλλά και με την σημαντική συμβολή της Ιωάννας Ψαθά και Κυριακής Πορανίδου, ως μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου «Ιωάννης Κορδάτος», καθώς και της Χριστίνας Παπούλια, Μιχάλη Πολυμενίδη, Christina Moore, Iris Bowdler και άλλων.
Η έκθεση θα διαρκέσει από τις 15 Αυγούστου έως τις 30 Σεπτεμβρίου και είναι σημαντικό ότι ο James Becket προγραμματίζει να επισκεφθεί την Ζαγορά στις αρχές του Σεπτεμβρίου, για να παραστεί και να μιλήσει σε ειδική εκδήλωση, στην έκθεση των φωτογραφιών.
