Του Κώστα Μανωλίδη*
Έγινε πλέον κοινοτοπία να λέμε ότι Βόλος είναι ανοχύρωτη πόλη. Η απροθυμία και ανικανότητα του Μπέου να ασχοληθεί με τις ουσιαστικές και σύνθετες ανάγκες της πόλης αποδείχτηκε ολέθρια. Ακόμα και για την αγαπημένη του χιλιοστολισμένη βιτρίνα, την ζώνη μπροστά στο Δημαρχείο μαζί με τους δύο κόμβους, αδιαφόρησε. Την άφησε χωρίς καθόλου διαφυγές των ομβρίων προς τη θάλασσα ώστε στην πρώτη δυνατή νεροποντή να μετατρέπεται σε λίμνη.
Ήδη, η κεντρική διοίκηση προχώρησε σε μια πολύ αμφιλεγόμενη σχετική απόφαση. Βλέποντας την αδυναμία του συγκεκριμένου Δημάρχου να αντιμετωπίσει οργανωμένα και επιστημονικά τα ζητήματα υποδομών της πόλης, του αφαίρεσε την δικαιοδοσία για τα έργα της επόμενης ημέρας.
Τι όμως θα μπορούσε να είχαν κάνει, ή έστω να σχεδιάσει και να δρομολογήσει ο Δήμος και η Περιφέρεια; Χωρίς να είμαι ειδικός στα υδραυλικά έργα, προσπάθησα να συνοψίσω παρακάτω κάποιες επιστημονικές απόψεις και μέτρα που πρέπει να ληφθούν υπόψη για τη μελλοντική προστασία του Βόλου.
Οι χείμαρροι και τα ρέματα χρειάζονται τον ζωτικό τους χώρο. Είναι πλέον παραδεκτό στην διεθνή επιστημονική κοινότητα ότι η καθυπόταξη του νερού με σκληρά μηχανικά έργα έχει σε μεγάλο βαθμό αποτύχει. Η φυσική πλημμυρική ζώνη ποταμών και χειμμάρων αλλά και οι μαιανδρισμοί της κοίτης τους είναι απαραίτητα για να υποδεχτούν τα νερά μιας ισχυρής κακοκαιρίας. Με την περιστολή των χειμάρρων σε τεχνητά ευθύγραμμα κανάλια, η σφοδρότητα της ροής μετά από κάποιο όριο αναπόφευκτα προκαλεί καταστροφικές υπερχειλίσεις.
Στον Βόλο και τις γύρω περιοχές φάνηκε ότι οι χείμαρροι ασφυκτιούν στις τεχνητές κοίτες τους κι εύκολα αποφράζουν όπου υπάρχουν στενώσεις ή χαμηλές γέφυρες. Επειδή μέσα στον αστικό ιστό είναι εξαιρετικά δύσκολο να αλλάξει αυτή η συνθήκη χρειάζεται ένας ευρύτερος και πολυμέτωπος σχεδιασμός που θα αντισταθμίζει αυτό το πρόβλημα. Αυτός θα μπορούσε να περιλαμβάνει μέτρα όπως:
α. Ορεινά υδρονομικά και φυτοτεχνικά έργα για τον περιορισμό της ορμής των υδάτων πριν ακόμα φτάσουν χαμηλά, και για τη μείωση των φερτών υλικών. Δηλαδή, φράγματα ανάσχεσης, κατασκευές στήριξης των πρανών, φυτεύσεις κι αναδασώσεις για την συγκράτηση του εδάφους.
β. Δημιουργία τάφρων απορροής και μικρών ταμιευτήρων στην περίμετρο της πόλης. Μέρος του όγκου του νερού θα εκτονώνεται και αντί να καταλήγει στη θάλασσα θα συγκεντρώνεται για αρδευτική χρήση.
γ. Έργα αναβάθμισης των τριών χειμάρρων (Ξηριά, Κραυσίδωνα, Άναυρου) με εκβάθυνση της κοίτης τους, με αναχώματα και με δημιουργία παράπλευρων υπόγειων αγωγών ανακούφισης. Και οπωσδήποτε με τακτικούς καθαρισμούς από φερτά υλικά.
δ. Όπου υπάρχει διαθέσιμος χώρος, δημιουργία παρόχθιων υγρών (αμφίβιων) πάρκων που θα πλημμυρίζουν ελεγχόμενα, παραλαμβάνοντας μέρος του υδάτινου φορτίου.
ε. Αποφόρτιση των χειμάρρων από τα όμβρια της πόλης. Να μην επιβαρύνονται δηλαδή οι χείμαρροι και με τα νερά του αστικού ιστού. Σε αυτό θα συμβάλουν η βελτίωση των αποχετεύσεων, η χρήση διαπερατών στο νερό δαπέδων στους δημόσιους χώρους, και η δημιουργία πράσινων χώρων απορρόφησης του νερού.
*Ο Κώστας Μανωλίδης είναι καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
(Η φωτό από αντιπλημμυρικό πάρκο στην Κίνα)
