Γράφει ο Απόστολος Ι. Παπατόλιας
(δρ. δημοσίου δικαίου, πρ. νομάρχης)
Το κυβερνητικό αφήγημα για το «σκάνδαλο Ασημακοπούλου» συνοψίζεται στο ότι τα προσωπικά δεδομένα χιλιάδων ψηφοφόρων διέρρευσαν κατά τους δύο μήνες θητείας μιας υπηρεσιακής υπουργού, επειδή κάποια στελέχη του κυβερνώντος κόμματος περίμεναν αυτό το «παράθυρο ευκαιρίας» για «να κάνουν τη λαδιά τους». Αντί σχολίων για τον βαθμό πειστικότητας αυτής της επιχειρηματολογίας, αξίζει να εστιάσουμε στο ουσιαστικό ζήτημα που φέρνει στο φως η υπόθεση της διαρροής. Αυτό δεν είναι άλλο από το πολυσύνθετο φαινόμενο της «κομματικοποίησης του κράτους», είτε πρόκειται για τη χωρίς όρους και όρια αλληλοδιείσδυση δημόσιας σφαίρας και οργανωμένων κομματικών συμφερόντων είτε για την ανεξέλεγκτη δράση κομματικών παρα-συστημάτων που λυμαίνονται τον δημόσιο χώρο, εξασφαλίζοντας ποικίλα ωφελήματα. Έχει σημασία να αντιληφθούμε ότι το πραγματικό διακύβευμα των διαρροών δεν εξαντλείται σε κάποια μεμονωμένα «παράθυρα ευκαιρίας» (για «λαδιές» και «αρπαχτές») που δήθεν ανοίγουν διάπλατα όταν αναλαμβάνουν υπηρεσιακές ή εκλογικές κυβερνήσεις. Είναι σύμπτωμα μιας γενικότερης νοσηρότητας που αγγίζει τον ίδιο τον πυρήνα του μοντέλου διακυβέρνησης στη χώρα μας, το οποίο, ελλείψει σοβαρών θεσμικών και κοινωνικών αντιβάρων, ενθαρρύνει και τις πρακτικές της πελατειακής λαφυραγώγησης και τα κυκλώματα κομματικής παρα-εξουσίας.
Το μοναδικό «παράθυρο ευκαιρίας» που ίσως ανοίγει μετά τις τελευταίες εξελίξεις είναι αυτό των αναγκαίων θεσμικών μεταρρυθμίσεων για τη θωράκιση του ανόθευτου εκλογικού ανταγωνισμού. Είναι γεγονός ότι μετά τα Τέμπη, το σκάνδαλο της διαρροής των μαίιλς επαναφέρει πιεστικά στο προσκήνιο τα θέματα της ποικιλοτρόπως νοούμενης «ασφάλειας» ζωτικών αγαθών και δικαιωμάτων, καθώς και της επάρκειας των δημόσιων εγγυήσεων για την προστασία τους.
Παράλληλα, ωριμάζει η ιδέα ότι το Κράτος, υπό τη σημερινή του μορφή, θα συνεχίσει να γεννά πρακτικές διαφθοράς και κατάχρησης εξουσίας, όσο δεν διδασκόμαστε από τις καλές πρακτικές του εξωτερικού και δεν εμπιστευόμαστε σε μια πραγματικά Ανεξάρτητη Αρχή την όλη ευθύνη διεξαγωγής των εκλογών. Η θεσμική αυτή διέξοδος αυτή αποτελεί ίσως μονόδρομο, όταν η δημόσια ζωή υπονομεύεται τόσο καίρια -ιδίως εν όψει της μεταρρύθμισης της επιστολικής ψήφου- στα ευαίσθητα πεδία της μυστικότητας και της γνησιότητας της εκλογικής διαδικασίας.
Ας αναλογιστούμε ότι, χάρη σε αντίστοιχες θεσμικές εγγυήσεις, η επιστολική ψήφος εφαρμόζεται αδιατάρακτα σε πολλά δημοκρατικά κράτη για περισσότερο από 50 περίπου χρόνια, ενώ και η ηλεκτρονική ψήφος ευδοκιμεί (σε λιγότερες χώρες) χωρίς ιδιαίτερες περιπλοκές. Είναι πράγματι θλιβερή η διαπίστωση ότι την ίδια στιγμή στη χώρα μας παλεύουμε ακόμη για τα αυτονόητα.
Επειδή η αξιοπιστία των εκλογών έχει «πυρηνική» σημασία για τη λειτουργία της δημοκρατίας, κόμματα και κυβέρνηση οφείλουν ως τάχιστα να συνεννοηθούν για να υιοθετήσουν εδώ και τώρα μέτρα και παρεμβάσεις που δεν θα επιτρέψουν στο εγγύς μέλλον καμία αμφισβήτηση της γνησιότητας της εκλογικής διαδικασίας. Η θεσμοθέτηση Ανεξάρτητης Αρχής αρμόδιας για τη διαχείριση όλων των θεμάτων σχετικά με τις εκλογές είναι το πρώτο και το πιο ουσιαστικό βήμα προς την κατεύθυνση αυτή. Βήμα που φαντάζει ακόμη πιο αναγκαίο εν όψει και της περίεργης «αφωνίας» της διακομματικής επιτροπής, που υποτίθεται ότι ασκούσε ουσιαστικό ρόλο ως προς την πολιτική εποπτεία της τελευταίας εκλογικής αναμέτρησης.
